آمبولی بعد از جراحی چیست؟
آمبولی بعد از جراحی 5 درصد از مرگ و میر های بیمارستانی را یه خود اختصاص داده است جراحی یکی از علل اصلی ترومبوز ورید عمقی (DVT) و در نهایت آمبولی است، لخته خونی که در رگهای عمیق بدن، اغلب در پا، تشکیل میشود.
لختهها زمانی ایجاد میشوند که خون غلیظ شده و به هم میچسبد. این میتواند چیز خوبی باشد وقتی که از خونریزی جلوگیری میکند، اما وقتی لخته در رگهای خونی شما تشکیل میشود، گاهی اوقات، لخته میتواند به ریههای شما منتقل شود. به این حالت آمبولی ریوی (PE) گفته میشود و اگر جریان خون را مسدود کند، میتواند تهدید کننده زندگی باشد.
در حالی که لخته میتواند پس از هر نوع عملی تشکیل شود، اگر جراحی بزرگی، به ویژه روی شکم، لگن، باسن یا پاها داشته باشید، احتمال ابتلا به آن بیشتر است.
آمبولی بعد از جراحی های مختلف رخ میدهد که عبارتند از:
- آمبولی بعد از عمل تعویض مفصل زانو یا لگن
- آمبولی بعد از عمل شانه
- آمبولی بعد از عمل بای پس عروق محیطی و کرونری
- آمبولی بعد از عمل جراحی برای برداشتن سرطان
- آمبولی بعد از عمل جراحی مغز و اعصاب
- آمبولی بعد از عملجراحی روی شکم
- آمبولی بعد از عملسایر عملهای جراحی بزرگ
چرا آمبولی بعد از عمل جراحی اتفاق میافتد؟
این جراحیها و سایر جراحیها خطر ابتلا به DVT و آمبولی بعد از جراحی را افزایش میدهند، زیرا شما اغلب برای مدت طولانی در رختخواب میمانید تا بهبود یابید. وقتی حرکت را متوقف میکنید، خون در رگهای عمیق شما کندتر جریان مییابد که میتواند منجر به لخته شدن خون شود. سایر عوامل مرتبط با جراحی که ممکن است خطر لخته شدن خون را افزایش دهند عبارتند از:
- میزان گستردگی یا طولانی بودن عمل جراحی
- نحوه قرارگیری شما در طول جراحی
- نوع بیهوشی استفاده شده
احتمال لخته شدن خون بین ۲ تا ۱۰ روز پس از جراحی بیشتر است، اما احتمال آن حدود ۳ ماه بالا میماند.
ممکن است در صورت وجود شرایط زیر، احتمال ابتلا به آمبولی پس از جراحی در شما بیشتر باشد:
- سیگار کشیدن
- سابقه DVT
- اضافه وزن یا چاقی
- داشتن اعضای نزدیک خانواده مبتلا به DVT
- باردار بودن
- داشتن اختلالی که بر خون یا رگهای شما تأثیر میگذارد
- سن بالا
- استفاده از داروهای خاص، از جمله داروهای ضدبارداری و هورمون درمانی
- داشتن انواع خاصی از سرطان
ابتلا به آمبولی در طول جراحی امکان دارد؟
- گاهی اوقات، خود عمل جراحی میتواند باعث لخته شدن خون شود. عملهای طولانی که در آنها ساعتهای زیادی روی تخت عمل دراز میکشید، باعث میشوند خون شما تهنشین و جمع شود و این باعث میشود لخته شدن آن آسانتر شود. جراحیهای بزرگ مانند سرطان و عملهای بای پس قلب معمولاً زمان بیشتری طول میکشند، که یکی از دلایلی است که خطر ابتلا به ترومبوز سیاهرگی عمقی (DVT) در آنها بیشتر است.
- بافت، بقایای بافتی، چربی یا کلاژن میتوانند در طول عمل جراحی وارد سیستم خون شما شوند و خون اطراف آن ذرات را غلیظتر کنند. لختههای خون همچنین میتوانند در صورت آسیب دیدن رگهای شما در طول عمل جراحی تشکیل شوند.
- جراحیهایی که شامل خراشیدن یا بریدن استخوان هستند، مانند تعویض مفصل ران، ممکن است موادی به نام آنتیژن آزاد کنند. این آنتیژنها سیستم ایمنی بدن شما را تحریک میکنند و میتوانند منجر به لخته شدن خون شوند.
علائم آمبولی بعد از جراحی چیست؟
فقط حدود نیمی از افرادی که به DVT مبتلا میشوند، علائمی دارند.
در صورت مشاهده هرگونه علائم DVT یا PE فوراً به پزشک خود اطلاع دهید:
- درد یا حساسیت در پا
- تورم یا گرمی در پا
- قرمزی یا تغییر رنگ پوست پا
- رگهای برجسته
- تنگی نفس
- سرفه خونی
- درد ناگهانی قفسه سینه
- تنفس دردناک
چگونه قبل از جراحی از آمبولی جلوگیری کنیم
اگر سیگار میکشید، آن را ترک کنید. برای خلاص شدن از شر هرگونه اضافه وزنی که دارید نیز تلاش کنید. اگر برای ترک عادت یا کاهش وزن به کمک نیاز دارید، با پزشک خود صحبت کنید.
چگونه احتمال ابتلا به ترومبوز ورید عمقی (DVT) را بعد از جراحی کاهش دهیم
در حالی که در بیمارستان در حال بهبودی هستید، مهم است که جریان خون خود را حفظ کنید تا احتمال لخته شدن خون کاهش یابد. برنامه پیشگیری از ترومبوز ورید عمقی که پزشک برای شما تهیه میکند ممکن است شامل موارد زیر باشد:
داروهای رقیقکننده خون. این داروها ضد انعقاد نیز نامیده میشوند. آنها چسبیدن سلولهای خونی به یکدیگر و تشکیل لخته را دشوارتر میکنند. شما آنها را از طریق دهان، تزریق یا از طریق داخل وریدی مصرف میکنید. مشکل عمده این نوع دارو ها بروز عواض جانبی در شخص می باشد و معمولا پزشکان بعد از همه جراحیها رقیقکننده خون تجویز نمیکنند، زیرا میتوانند باعث خونریزی بیش از حد شوند. پزشک شما تصمیم میگیرد که آیا آنها برای شما مناسب هستند یا خیر. میتوانید از آنها بخواهید که مزایا و خطرات را توضیح دهند.
حرکات ساده. این حرکات میتوانند جریان خون را بهبود بخشند. بسته به نوع جراحی که انجام دادهاید، تیم مراقبت شما ممکن است تمرینات ملایمی مانند موارد زیر را پیشنهاد کند:
بالا بردن پا در حالی که در رختخواب هستید
حرکت دادن پاها به صورت دایرهای یا بالا و پایین حدود 10 بار در ساعت در حالی که روی صندلی نشستهاید یا دراز کشیدهاید
منقبض کردن منظم عضلات ساق پا و ران
اگر مفصل ران یا زانوی خود را تعویض کردهاید، پزشک ممکن است از شما بخواهد که روز بعد از عمل جراحی، کار با یک فیزیوتراپیست را شروع کنید.
ممکن است لازم باشد داروی مسکن مصرف کنید تا بتوانید راحت ورزش کنید.
بهترین و سریع ترین روش جلوگیری از آمبولی
یکی از مؤثرترین و ایمنترین راهکارهای پیشگیری از آمبولی ریه و ترومبوز ورید عمقی (DVT) پس از جراحی شانه، استفاده از دستگاههای ضد آمبولی یا کامپرشن پنوماتیک متناوب (IPC) است. این دستگاهها با اعمال فشار متناوب و کنترلشده بر اندامها، بهویژه اندامهای تحتانی، باعث افزایش بازگشت وریدی، کاهش رکود خون و جلوگیری از تشکیل لخته میشوند؛ عاملی که در بیماران پس از جراحی شانه بهدلیل بیحرکتی نسبی، بیهوشی و طولانی شدن بستری اهمیت ویژهای دارد.
دستگاه ضد آمبولی با شبیهسازی عملکرد طبیعی پمپ عضلانی پا، گردش خون را در وریدهای عمقی فعال نگه میدارد و در نتیجه خطر جدا شدن لخته و انتقال آن به ریهها بهطور قابلتوجهی کاهش مییابد. این روش بهویژه برای بیمارانی که ریسک بالاتری دارند—مانند سالمندان، افراد مبتلا به چاقی، دیابت، فشار خون بالا، سابقه ترومبوز، یا بیمارانی که امکان تحرک زودهنگام ندارند—بسیار توصیه میشود.
از مزایای مهم استفاده از دستگاه ضد آمبولی میتوان به غیرتهاجمی بودن، عدم تداخل با داروها، کاهش نیاز به مصرف طولانیمدت داروهای ضدانعقاد و ایمنی بالا اشاره کرد. به همین دلیل، در بسیاری از پروتکلهای بالینی، استفاده از IPC بهعنوان مکمل یا حتی جایگزین دارودرمانی در پیشگیری از آمبولی پس از جراحیهای ارتوپدی، از جمله جراحی شانه، مورد تأکید قرار گرفته است.
در مجموع، بهکارگیری دستگاه ضد آمبولی بهصورت منظم و طبق دستور کادر درمان، نقش کلیدی در کاهش عوارض ترومبوآمبولیک، تسریع روند بهبودی و افزایش ایمنی بیمار پس از عمل جراحی شانه ایفا میکند
چگونه به پیشگیری از از آمبولی پس از بازگشت به خانه کمک کنیم
پس از ترک بیمارستان و شروع دوره نقاهت در خانه، این نکات را دنبال کنید:
اگر پزشک به شما داروی رقیقکننده خون (ضد انعقاد) داده است، آن را دقیقاً طبق دستور مصرف کنید. از پزشک یا داروساز بپرسید که آیا باید در طول مصرف دارو از غذاها یا نوشیدنیهای خاصی اجتناب کنید یا خیر. همچنین بپرسید که اگر به طور تصادفی یک دوز را فراموش کردید، چه کاری باید انجام دهید.
اگر پزشک میخواهد از جورابهای ضد آمبولی استفاده کنید، مطمئن شوید که تعداد دفعات و مدت زمان پوشیدن آنها را به شما میگوید. هر بار که جورابها را درمیآورید، پاها و ساقهای خود را از نظر قرمزی یا زخم بررسی کنید. اگر متوجه تغییراتی در پوست خود شدید، فوراً با پزشک تماس بگیرید.
اگر پزشک میخواهد از دستگاه فشاری در خانه استفاده کنید، دستورالعملهای او را در مورد نحوه انجام این کار دقیقاً دنبال کنید. آنها به شما میگویند که چه مدت و چند بار از آن استفاده کنید. به یاد داشته باشید که قبل از راه رفتن، جوراب ها را درآورید.
دستورالعملهای پزشک خود را برای شروع مجدد فعالیت دنبال کنید. پزشک شما ممکن است در ابتدا انجام برخی فعالیتها را ممنوع کند. اما به طور کلی، تا جایی که میتوانید حرکت کنید تا جریان خون شما حفظ شود.
اگر تیم مراقبت شما از شما خواسته است که تمرینات حرکتی ملایم را در رختخواب یا روی صندلی در بیمارستان انجام دهید، این تمرینات را در خانه نیز ادامه دهید. همچنین میتوانید از یکی از عزیزان خود بخواهید که در هنگام خواب یا در صورت نیاز به استفاده از ویلچر، به شما در حرکت دادن دستها و پاهایتان کمک کند.
منبع:
