یخ زدگی شانه که در زبان پزشکی به آن «کپسولیت چسبنده» نیز گفته می‌شود، یک بیماری شایع است که باعث سفت شدن و التهاب کپسول مفصلی اطراف شانه می‌شود.
این وضعیت منجر به محدودیت شدید حرکت و درد در ناحیه شانه می‌گردد. یخ زدگی شانه معمولاً به‌صورت تدریجی شروع شده و ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه پیدا کند، به‌طوری که کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
کپسول مفصلی یک لایه بافتی است که مفصل شانه را احاطه کرده و به ثبات آن کمک می‌کند. در یخ زدگی شانه، ابه دلایل مختلف دچار التهاب، ضخامت و چسبندگی می‌شود که باعث کاهش انعطاف‌پذیری و محدودیت حرکت شانه می‌شود.
بیشتر بخوانید:آشنایی با تمامی تست های شانه جهت تشخیص آسیب شانه
علائم یخ زدگی شانه
علائم اصلی یخ زدگی شانه شامل درد مداوم، به‌ویژه هنگام حرکت دادن شانه و محدودیت شدید حرکت آن است. در مراحل اولیه، درد بیشتر در قسمت جلوی شانه یا اطراف آن احساس می‌شود و با گذشت زمان شدت می‌یابد.
دامنه حرکتی شانه کاهش می‌یابد و حتی فعالیت‌های ساده‌ای مثل لباس پوشیدن، شانه زدن موها یا برداشتن اشیاء از ارتفاع برای فرد سخت و دردناک می‌شود.
در مراحل پیشرفته‌تر، درد ممکن است کمی کاهش یابد اما سفتی و خشکی شانه به اوج می‌رسد و حرکت دادن شانه تقریباً غیرممکن می‌شود. این مراحل معمولاً به سه فاز تقسیم می‌شوند:
• فاز یخ زدن (Freezing phase): درد شدید و تدریجی، با شروع محدودیت حرکت.
• فاز یخ زده (Frozen phase): کاهش درد نسبی، اما افزایش محدودیت حرکت و سفتی.
• فاز ذوب شدن (Thawing phase): بهبود تدریجی دامنه حرکتی و کاهش سفتی.
این روند ممکن است بین ۱۲ تا ۱۸ ماه طول بکشد.
بیشتر بخوانید :آشنایی با 11 علائم پارگی تاندون شانه+روش تشخیص
علائم شانه یخ زده – علل دچار شدن به عارضه کپسولیت چسبنده
علت دقیق یخ زدگی شانه هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما چندین عامل می‌تواند ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش دهد:
• بی‌حرکتی طولانی‌مدت: بعد از جراحات یا جراحی‌های شانه، بی‌تحرکی طولانی می‌تواند باعث ایجاد چسبندگی و یخ زدگی شود.
• دیابت: افراد مبتلا به دیابت شانس بیشتری برای ابتلا به یخ زدگی شانه دارند، مخصوصاً اگر کنترل قند خون ضعیف باشد.
• بیماری‌های تیروئیدی: اختلالات تیروئید نیز می‌تواند در ابتلا نقش داشته باشد.
• سن و جنسیت: بیشتر افراد بالای ۴۰ سال و زنان در معرض خطر هستند.
• آسیب‌ها یا جراحی‌های قبلی: آسیب‌های شانه یا جراحی‌هایی که حرکت شانه را محدود می‌کنند می‌توانند محرک این بیماری باشند.
تشخیص یخ زدگی شانه
تشخیص یخ زدگی شانه بیشتر بر اساس شرح حال بیمار و معاینه فیزیکی انجام می‌شود. پزشک معمولاً دامنه حرکتی شانه را ارزیابی کرده و از شما درباره‌ی علائم و مدت زمان بروز آن سوال می‌پرسد.
تصویربرداری‌هایی مانند رادیوگرافی ساده معمولاً برای رد کردن مشکلات دیگر مانند شکستگی یا آرتروز انجام می‌شوند. در موارد خاص ممکن است MRI یا سونوگرافی برای بررسی بافت‌های نرم و التهاب استفاده شود.
راه های درمان یخ زدگی شانه
درمان غیرجراحی شانه یخ زده
یخ زدگی شانه اغلب بدون نیاز به جراحی بهبود می‌یابد، اما درمان‌ها برای کاهش درد، حفظ حرکت و تسریع بهبودی بسیار مهم هستند.
• داروهای ضد التهاب: مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن به کاهش درد و التهاب کمک می‌کند. البته مصرف طولانی‌مدت باید تحت نظر پزشک باشد.
• فیزیوتراپی: مهم‌ترین بخش درمان است. فیزیوتراپی شامل تمرینات کششی، حرکات نرم و تقویتی برای حفظ و بهبود دامنه حرکتی شانه است. فیزیوتراپی باید با دقت و به صورت تدریجی انجام شود تا به بافت‌های آسیب‌دیده فشار وارد نشود.
• تزریق کورتیکواستروئید: در موارد درد شدید، پزشک ممکن است تزریق استروئید به داخل مفصل را تجویز کند تا التهاب کاهش یابد و امکان فیزیوتراپی بهتر فراهم شود.
• گرما درمانی: استفاده از کمپرس گرم به تسکین درد و شل شدن عضلات کمک می‌کند.
درمان‌های پیشرفته کپسولیت چسبنده
• مانیپولاسیون تحت بی‌هوشی: در این روش، پزشک شانه را تحت بی‌هوشی به آرامی حرکت می‌دهد تا چسبندگی‌ها باز شوند. این روش ممکن است در موارد مقاوم به درمان‌های دیگر استفاده شود.
• آرتروسکوپی شانه: در موارد شدید که هیچ درمانی موثر نبود، جراحی آرتروسکوپی برای برداشتن بافت‌های چسبنده و آزادسازی مفصل انجام می‌شود. این روش کم تهاجمی است و بهبودی نسبتاً سریعی دارد.
تمرینات و مراقبت‌های خانگی برای یخ زدگی شانه
انجام تمرینات کششی و حرکتی به صورت منظم برای بهبود یخ زدگی شانه حیاتی است. در ادامه چند تمرین ساده که می‌توانید در خانه انجام دهید آورده شده است:
۱. حرکت چرخشی شانه (دایره‌ای):
در حالت ایستاده یا نشسته قرار بگیرید. شانه‌ها را رها کرده و بدن را در وضعیت آرام و بدون تنش نگه دارید. حال با دست آسیب‌دیده، به‌گونه‌ای که بازو به‌صورت آزاد و آویزان قرار داشته باشد، شروع به رسم دایره‌های کوچک در هوا کنید. چند دور در جهت عقربه‌های ساعت و سپس چند دور در خلاف جهت آن. این تمرین ساده می‌تواند به افزایش دامنه حرکتی شانه، به‌ویژه در افرادی که از کپسولیت چسبنده (یخ زدگی شانه) رنج می‌برند، کمک کند. تمرین را به‌آرامی و بدون ایجاد درد انجام دهید.
۲. حرکت بالابرنده بازو:
در وضعیت ایستاده یا نشسته، دست آسیب‌دیده خود را به‌آرامی به سمت جلو بلند کنید. سعی کنید بازو را تا سطح شانه یا تا جایی که درد اجازه می‌دهد، بالا بیاورید. سپس به‌آرامی دست را پایین بیاورید. این حرکت به‌ویژه در مراحل اولیه بهبود کپسولیت چسبنده مؤثر است و می‌تواند به بازیابی تدریجی حرکت شانه کمک کند. از وارد آوردن فشار بیش از حد خودداری نمایید.
۳. تمرین کشش دیوار (راه رفتن با انگشتان):
مقابل یک دیوار صاف بایستید، طوری که حدود نیم‌متر از آن فاصله داشته باشید. نوک انگشتان دست آسیب‌دیده را روی دیوار قرار دهید. حالا با کمک حرکت آرام انگشتان، مانند راه رفتن روی دیوار، دست را به‌تدریج به سمت بالا هدایت کنید. وقتی به بالاترین نقطه‌ای که بدون درد می‌توانید برسید، رسیدید، چند لحظه مکث کرده، سپس به‌آرامی دست را به پایین بازگردانید. این تمرین نیز بهتر است چند بار در روز انجام شود.
توجه داشته باشید که نباید تمرینات را به زور و با درد شدید انجام دهید، چون ممکن است شرایط را بدتر کند. بهتر است زیر نظر فیزیوتراپ این تمرینات را انجام دهید.
راه های پیشگیری از یخ زدگی شانه
پیشگیری از یخ زدگی شانه در درجه اول با حفظ تحرک و انجام تمرینات منظم بعد از آسیب یا جراحی ممکن می‌شود. در موارد زیر پیشگیری اهمیت بیشتری دارد:
• بعد از جراحی یا شکستگی شانه، هرچه سریع‌تر تحت نظر پزشک و فیزیوتراپ شروع به حرکت دادن شانه کنید.
• کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت و تیروئید به کاهش ریسک کمک می‌کند.
• از نشستن یا خوابیدن در وضعیت‌هایی که فشار روی شانه وارد می‌کند، پرهیز کنید.
• در صورت بروز درد و محدودیت حرکت به موقع به پزشک مراجعه کنید.
عوارض و خطرات عدم درمان عارضه یخ زدگی شانه
اگر یخ زدگی شانه درمان نشود، محدودیت حرکتی ممکن است دائمی شود و کیفیت زندگی فرد به شدت کاهش یابد. فعالیت‌های روزمره مثل رانندگی، لباس پوشیدن و حتی خوابیدن می‌تواند مشکل‌ساز شود. همچنین درد مزمن می‌تواند باعث مشکلات روحی مثل افسردگی شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در یخ زدگی شانه , اگر درد شانه بیش از ۶ هفته طول کشید یا حرکت شانه به طور قابل توجهی محدود شد، باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر در انجام تمرینات کششی دچار درد شدید یا تورم شدید، حتماً به متخصص مراجعه نمایید.
پرسش‌های متداول درباره یخ زدگی شانه
۱. یخ زدگی شانه چقدر طول می‌کشد؟
فرایند کامل بیماری معمولاً بین ۱۲ تا ۱۸ ماه طول می‌کشد، اما با درمان مناسب می‌توان روند بهبودی را تسریع کرد.
۲. آیا می‌توان یخ زدگی شانه را بدون جراحی درمان کرد؟
بله، اکثر موارد با درمان‌های غیرجراحی بهبود می‌یابند.
۳. آیا ورزش‌های خودسرانه می‌تواند یخ زدگی شانه را بدتر کند؟
بله، انجام تمرینات شدید یا بدون راهنمایی ممکن است باعث آسیب بیشتر شود.
۴. آیا یخ زدگی شانه فقط در افراد دیابتی رخ می‌دهد؟
خیر، اما دیابت ریسک ابتلا را افزایش می‌دهد.
۵. آیا درد یخ زدگی شانه همیشه شدید است؟
درد معمولاً در فاز یخ زدن شدید است و در فاز یخ زده کاهش می‌یابد، اما سفتی و محدودیت حرکتی بیشتر می‌شود.
