توانبخشی پس از آسیب نخاعی فقط یک روند درمانی نیست، بلکه پلی برای بازگشت به زندگی فعال‌تر و ایمن‌تر است. یکی از کلیدی‌ترین بخش‌های این مسیر، حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع است. این حرکات نه‌تنها از خشک شدن عضلات و محدود شدن دامنه حرکت جلوگیری می‌کنند، بلکه با بهبود گردش خون، مانع از بروز لخته‌های خطرناک در پاها می‌شوند. اگر به دنبال راهی مؤثر برای حفظ سلامت و پیشگیری از عوارض جدی هستید. در ادامه، با تمریناتی آشنا می‌شوید که می‌توانند زندگی پس از آسیب نخاعی را متحول کنند و اهمیت حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع را بیش از پیش برایتان روشن خواهند کرد.
بیشتر بخوانید: علائم بهبودی ضایعه نخاعی
حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع
حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت و بهبود گردش خون ایفا می‌کند. این تمرینات ساده و منظم با افزایش جریان خون در اندام‌های پایینی، خطر تشکیل لخته‌های خونی را کاهش می‌دهند و به پیشگیری از عوارض جدی مانند ترومبوز ورید عمقی کمک می‌کنند. انجام حرکات کششی تحت نظر متخصص فیزیوتراپی و با رعایت اصول ایمنی، علاوه بر بهبود انعطاف‌پذیری عضلات، باعث افزایش حس راحتی و کاهش تورم می‌شود.
بیشتر بخوانید: لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع
تمرینات تخصصی دست در آسیب‌های نخاعی
آسیب‌های نخاعی در نواحی گردنی و قسمت فوقانی ستون فقرات، اغلب با کاهش شدید عملکرد حرکتی در بازوها و دست‌ها همراه هستند. در این شرایط، تمرینات هدفمند دست نقش بسیار مهمی در بهبود کنترل حرکتی، افزایش قدرت عضلانی و ارتقاء استقلال عملکردی فرد ایفا می‌کنند. از آن‌جایی که در آسیب‌های گردنی، حرکت اندام تحتانی نیز معمولاً محدود می‌شود، تاکید بر تمرینات اندام فوقانی، به‌ویژه حرکات فعال و کششی، دو چندان می‌گردد.
ضرورت تمرینات دست در برنامه توانبخشی آسیب نخاعی
در افراد مبتلا به پاراپلژی یا کوادری‌پلژی، بازآموزی حرکات ساده دست مانند باز و بسته کردن انگشتان یا چرخاندن مچ، می‌تواند تفاوت قابل‌توجهی در کیفیت زندگی ایجاد کند. تمرینات اختصاصی دست به‌طور معمول با اهداف زیر انجام می‌شوند:
تحریک مجدد مسیرهای عصبی و تقویت ارتباط عصبی–عضلانی
پیشگیری از آتروفی عضلانی (تحلیل عضلات به دلیل عدم استفاده)
بهبود مهارت‌های حرکتی ظریف مانند گرفتن اجسام، نوشتن، یا استفاده از وسایل روزمره
افزایش دامنه حرکتی مفاصل کوچک دست و مچ
بهبود گردش خون موضعی با کاهش خطر لخته شدن خون در اندام‌های بی‌حرکت
در این میان، حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع، بخشی حیاتی از برنامه توانبخشی دست محسوب می‌شوند. کاهش تحرک در اندام‌ها به‌ویژه در بیماران گردنی، موجب کند شدن جریان خون و افزایش احتمال ترومبوز وریدی می‌شود.
حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع جهت تقویت عملکرد دست
حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. به دلیل کاهش تحرک و اختلال در جریان خون، این بیماران بیشتر در معرض تشکیل لخته‌های خونی هستند که می‌تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد. انجام منظم حرکات کششی، به ویژه در عضلات پایین‌تنه و اندام‌ها، به بهبود گردش خون کمک کرده و از تجمع خون و ایجاد لخته جلوگیری می‌کند. این تمرینات ساده اما مؤثر، به حفظ سلامت عروقی و کاهش خطر ترومبوز وریدی کمک می‌کنند. بنابراین، برنامه‌ریزی دقیق برای انجام حرکات کششی، بخش جدایی‌ناپذیر مراقبت از بیماران قطع نخاع به شمار می‌آید.
۱. تمرینات دامنه حرکتی غیرفعال (Passive ROM):
در این تمرینات، درمانگر یا مراقب، مفاصل فرد را بدون دخالت عضلانی بیمار حرکت می‌دهد. این تمرینات برای حفظ انعطاف‌پذیری مفاصل دست و جلوگیری از سفتی مفاصل بسیار مهم‌اند.
نمونه‌ها:
کشش مچ دست به بالا و پایین
چرخش آرام انگشتان
باز و بسته کردن انگشتان توسط درمانگر
این نوع حرکات، علاوه بر بهبود مفاصل، بخشی از حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع نیز به‌شمار می‌روند، زیرا با بهبود جریان خون محیطی، از ایجاد ترومبوز جلوگیری می‌کنند.
۲. تمرینات کمک‌فعال (Active-Assisted):
در این تکنیک، فرد با کمک دست سالم، وسایل کمکی یا درمانگر، دست آسیب‌دیده را حرکت می‌دهد تا کم‌کم توان عضلانی را بازیابد.
نمونه‌ها:
بالا بردن انگشتان با کمک دست دیگر
حرکت دادن مچ با باند کشی سبک
تمرین گرفتن توپ اسفنجی با کمک حمایت درمانگر
۳. تمرینات حرکتی ظریف (Fine Motor Skills):
این تمرینات با هدف بازآموزی کنترل دقیق حرکات انگشتان طراحی می‌شوند و شامل فعالیت‌هایی مانند:
مرتب کردن مهره یا دکمه
بازی با گیره‌های کوچک
تمرین نوشتن یا نقاشی با مداد نرم
در کنار اهداف حرکتی، این تمرینات به‌واسطه‌ی درگیرسازی عضلات و مفاصل، در دسته‌ی حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع نیز قرار می‌گیرند و از تجمع خون در اندام‌ها جلوگیری می‌کنند.
حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع
تمرینات توانبخشی بر اساس شدت و محل آسیب طراحی می‌شوند، مطابق با مراکز توانبخشی آسیب طناب نخاعی. این موضوع اهمیت دارد زیرا انواع مختلفی از تمرینات می‌توانند به دستیابی به اهداف خاص در برنامه توانبخشی کمک کنند. مشاوره با یک متخصص بهداشت و درمان برای داشتن برنامه درمانی دقیق ضروری است.
1. تمرینات اندام فوقانی
تمرینات اندام فوقانی روی بخش‌های بالایی بدن تمرکز دارند که به تقویت قدرت، انعطاف‌پذیری و هماهنگی بازوها کمک می‌کنند. این تمرینات انجام کارهایی مانند بلند کردن، دسترسی و گرفتن اشیا را آسان‌تر می‌کنند.
*چگونه کمک می‌کنند؟ افزایش تحرک، تقویت قدرت و بهبود کنترل در شانه‌ها، بازوها و دست‌ها.
نمونه‌ها:
بلند کردن شانه در حالت نشسته – بازوها را به آرامی بالای سر بلند کنید تا تحرک شانه بهبود یابد.
حرکت جلو بازو (بایسپس) – استفاده از وزنه‌های سبک یا کش‌های مقاومتی برای تقویت عضلات بازو.
حرکت کشش مچ دست – نگه داشتن یک وزنه کوچک و بلند کردن مچ به سمت بالا برای افزایش ثبات.
2. تمرینات اندام تحتانی
تمرینات اندام تحتانی به تقویت عضلات پا، بهبود تحرک و حفظ تعادل کمک می‌کنند. این تمرینات راه رفتن، دویدن و ایستادن را آسان‌تر می‌کنند و همچنین برای تقویت عضلات مرکزی بدن و عضلات گلوتئال طراحی شده‌اند.
*چگونه کمک می‌کنند؟ جلوگیری از خشکی مفاصل، تقویت عضلات و بهبود گردش خون. همچنین این حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع بسیار مهم هستند و نقش پیشگیرانه دارند.
نمونه‌ها:
بلند کردن پا در حالت نشسته – برای تقویت عضلات ران، پاها را در حالت نشسته بلند کنید.
چرخش مچ پا – با حرکت دایره‌ای مچ پا، انعطاف‌پذیری بهبود می‌یابد و به عنوان حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع کاربرد دارد.
کشش زانو – زانو را صاف کنید تا قدرت و ثبات آن افزایش یابد.
3. تمرینات تقویت مرکز بدن و ثبات
تمرینات مرکز بدن تعادل، وضعیت قرارگیری بدن و کنترل کلی بدن را بهبود می‌بخشند. مرکز بدن قوی به حفظ تعادل در حالت نشسته، انتقال‌های حرکتی و کاهش فشار روی سایر عضلات کمک می‌کند. تمرینات دستی برای آسیب طناب نخاعی نیز به بهبود گرفتن، کنترل و عملکرد روزمره کمک می‌کنند.
*چگونه کمک می‌کنند؟ افزایش کنترل تنه، جلوگیری از سقوط و حمایت از حرکت.
نمونه‌ها:
چرخش‌های نشسته – تنه را بچرخانید تا عضلات مایل شکم تقویت شود.
انقباضات لگن – عضلات مرکزی بدن را با حرکت دادن لگن به جلو و عقب فعال کنید.
کشش با کش مقاومتی – عضلات مرکزی را تقویت کرده و ثبات را بهبود می‌بخشد.
تمرینات بالا علاوه بر تقویت عضلات و افزایش تحرک، به عنوان حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع نیز نقش بسیار مهمی دارند و به حفظ سلامت گردش خون کمک می‌کنند.
حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع برای تمام بدن
این تمرینات به گونه‌ای طراحی شده‌اند که عملکرد کل بدن را بهبود بخشیده و حرکت و قدرت کلی بدن را افزایش دهند. معمولاً این کار برای کاهش فشار روی یک بخش خاص از بدن انجام می‌شود.
تمرینات کششی و انعطاف‌پذیری
تمرینات کششی باعث انعطاف‌پذیری عضلات، جلوگیری از خشکی و بهبود دامنه حرکتی می‌شوند. این تمرینات به افزایش تحرک کمک کرده و خطر خشکی عضلات را کاهش می‌دهند. حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع اهمیت ویژه‌ای دارند زیرا با بهبود جریان خون، از تشکیل لخته‌ها پیشگیری می‌کنند.
*چگونه کمک می‌کنند؟ افزایش انعطاف‌پذیری کلی بدن، بهبود گردش خون در سراسر بدن و کاهش سفتی عضلات.
نمونه‌ها:
- کشش همسترینگ در حالت نشسته – یک پا را کشیده و به جلو خم شوید تا همسترینگ سفت را شل کنید.
- کشش شانه – یک بازو را از جلو به سمت قفسه سینه بکشید تا تحرک شانه بهبود یابد.
- کشش مچ پا – انگشتان پا را به آرامی به سمت بالا بکشید تا انعطاف‌پذیری مچ پا افزایش یابد.
حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع به ویژه در بخش مچ پا و ساق پا اهمیت دارد تا از بروز عوارض ناشی از کاهش جریان خون جلوگیری شود.
تمرینات قدرتی برای گروه‌های اصلی عضلانی
تمرینات قدرتی به ساخت عضله، بهبود ثبات و عملکرد کلی بدن کمک می‌کنند. این تمرینات برای حرکات روزمره مانند بلند کردن، فشار دادن و ایستادن مفید هستند.
*چگونه کمک می‌کنند؟ افزایش استقامت عضلانی، جلوگیری از ضعف و حمایت از تحرک.
نمونه‌ها:
- پرس پا در حالت نشسته – تقویت عضلات ران و بهبود کنترل پا.
- کشش با باند مقاومت – تقویت عضلات پشت و بازو برای بهبود حالت بدن.
- پل‌های مرکزی – فعال کردن عضلات شکم برای ثبات و حمایت بهتر.
تمرینات قلبی-عروقی مناسب بیماران آسیب نخاعی (SCI)
تمرینات کاردیو به بهبود سلامت قلب، گردش خون و استقامت کمک می‌کنند. این تمرینات برای حفظ تناسب اندام و پیشگیری از عوارضی مانند لخته شدن خون و خستگی موثرند.
*چگونه کمک می‌کنند؟ تقویت عملکرد قلب، بهبود ظرفیت ریه‌ها و افزایش سطح انرژی.
نمونه‌ها:
- دوچرخه‌سواری با دست – افزایش استقامت بالاتنه با استفاده از دوچرخه دستی.
- راه رفتن در حالت نشسته – با بالا بردن زانوها در حالت نشسته، گردش خون را بهبود می‌بخشد.
- هل دادن ویلچر – تقویت بازوها و افزایش تناسب قلبی-عروقی.
در نهایت، حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع یک بخش حیاتی از برنامه توانبخشی است که سلامت کلی و کیفیت زندگی را به طور قابل توجهی ارتقا می‌دهد.
خرید محصولات پشتیبان برای حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع
حرکات کششی برای جلوگیری از لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع نقشی حیاتی در حفظ سلامت و پیشگیری از مشکلات جدی همچون لخته شدن خون دارند. این حرکات کمک می‌کنند تا گردش خون در اندام‌های تحتانی بهبود یافته و خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی (DVT) کاهش یابد. علاوه بر این، استفاده از محصولات زخم بستر نیز می‌تواند به تسهیل فرآیند درمان و بهبود وضعیت بیمار کمک کند.
تجهیزات پزشکی آنهوما، با تولید این محصولات، به ارائه راه‌حل‌های حرفه‌ای و کارآمد در این زمینه می‌پردازند و از پیشرفت‌های پزشکی برای بهبود کیفیت زندگی بیماران استفاده می‌کنند. بنابراین، همراه با انجام تمرینات کششی منظم، استفاده از تجهیزات مناسب پزشکی می‌تواند به حمایت از روند درمان و بهبود وضعیت بیماران قطع نخاع کمک شایانی کند.
