آشنایی با انواع آسیب‌ های ستون فقرات

ستون فقرات، یکی از مهم‌ترین ساختارهای بدن انسان، نقش اساسی در حمایت از بدن و انتقال پیام‌های عصبی به سراسر بدن دارد. آسیب‌های ستون فقرات، بسته به شدت و محل وقوع، می‌توانند تأثیرات قابل توجهی بر تحرک، عملکرد و کیفیت زندگی فرد داشته باشند. آشنایی با انواع آسیب‌ های ستون فقرات، از جمله شکستگی‌ها، انحرافات و آسیب‌های نخاعی، برای تشخیص به موقع و انتخاب روش‌های درمانی مناسب ضروری است. شناخت دقیق این آسیب‌ها به پزشکان کمک می‌کند تا بتوانند بهترین برنامه درمانی را ارائه دهند و بیماران را در مسیر بازتوانی همراهی کنند. در این مقاله، به بررسی تخصصی و جامع انواع آسیب‌های ستون فقرات پرداخته شده است تا علاوه بر افزایش آگاهی، راهنمایی کاربردی برای حفظ سلامت این ساختار حیاتی ارائه شود.

بیشتر بخوانید:سطوح مختلف آسیب نخاعی

انواع آسیب‌ های ستون فقرات

ستون فقرات یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های بدن انسان است که نقش مهمی در حفظ تعادل، پشتیبانی از بدن و محافظت از نخاع ایفا می‌کند. انواع آسیب‌ های ستون فقرات ممکن است به دلایل مختلفی مانند تصادفات، سقوط، بلند کردن اجسام سنگین یا حتی نشستن نادرست به‌وجود بیایند. این آسیب‌ها می‌توانند شامل ترک‌خوردگی مهره‌ها، فتق دیسک، شکستگی یا دررفتگی باشند.

شناخت انواع آسیب‌ های ستون فقرات به تشخیص به‌موقع و درمان صحیح کمک زیادی می‌کند و از بروز مشکلات جدی‌تری مانند فلج یا دردهای مزمن جلوگیری می‌کند. به همین دلیل آگاهی از انواع آسیب‌ های ستون فقرات برای حفظ سلامت جسمی بسیار ضروری است.

1. اسکولیوز

اسکولیوز یکی از انواع آسیب‌ های ستون فقرات است که با انحراف جانبی ستون فقرات مشخص می‌شود. این وضعیت معمولاً در دوران نوجوانی شناسایی می‌شود و در بسیاری از موارد، علت آن ناشناخته باقی می‌ماند. با این حال، عواملی مانند بیماری‌های عصبی-عضلانی (مانند فلج مغزی)، ناهنجاری‌های مادرزادی و یا انجام جراحی‌های ناحیه قفسه سینه و ستون فقرات می‌توانند در بروز این اختلال نقش داشته باشند.

موارد خفیف اسکولیوز ممکن است در نگاه اول تشخیص داده نشوند. در سیستم‌های آموزشی، دانش‌آموزان معمولاً در دوره راهنمایی و دبیرستان تحت غربالگری قرار می‌گیرند و این ممکن است اولین زمان تشخیص اسکولیوز باشد. علائم معمول شامل نامتقارن بودن شانه‌ها، دنده‌ها و یا کمر است.

در برخی موارد، انحراف ستون فقرات می‌تواند عملکرد ریه‌ها را محدود کند و منجر به درد مزمن عضلانی و عصبی شود. در چنین شرایطی، مراجعه به متخصصین درمان انواع آسیب‌ های ستون فقرات ضروری است. بسته به شدت اسکولیوز، ممکن است استفاده از بریس کمری یا حتی جراحی اصلاحی توصیه شود.

بیشتر بخوایند: انواع جراحی برای آسیب نخاعی

2. پاراپلژی

پاراپلژی نیز از جمله انواع آسیب‌ های ستون فقرات است که در نتیجه آسیب به ناحیه پایین‌تر نخاع ایجاد می‌شود. در این نوع آسیب، بیمار دچار از دست دادن کامل یا نسبی حرکت و حس در پاها می‌شود. بسته به محل و شدت ضایعه، درجات مختلفی از فلج ممکن است مشاهده شود.

دلایل رایج پاراپلژی شامل تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع، اعمال خشونت‌آمیز (مانند اصابت گلوله)، و حتی بیماری‌هایی نظیر آرتریت یا التهاب نخاع می‌باشند. این وضعیت یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود و نیاز به مداخله سریع دارد.

ترمیم آسیب نخاعی فرآیندی پیچیده و زمان‌بر است، اما با فیزیوتراپی منظم و استفاده از تجهیزات کمکی مانند ویلچر، بیماران می‌توانند کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند. برای بهبود نتایج، مراجعه به مراکز تخصصی درمان انواع آسیب‌ های ستون فقرات، مانند مراکز پزشکی در مریلند، توصیه می‌شود.

3. تتراپلژی (کوادریپلژی)

تتراپلژی یکی از شدیدترین انواع آسیب‌ های ستون فقرات محسوب می‌شود که بر اثر آسیب به قسمت فوقانی نخاع ایجاد می‌گردد. در این وضعیت، عملکرد حرکتی و حسی چهار اندام بدن به درجات مختلف مختل می‌شود. برخی بیماران تنها توان حرکتی خفیفی در انگشتان دست یا پا دارند، در حالی که دیگران به طور کامل از حرکت بازمی‌مانند.

علت شایع تتراپلژی، ضربه مستقیم به ستون فقرات گردنی (ناحیه سرویکال) یا ضربه به سر با درگیری گردن است. شدت آسیب مشخص‌کننده کامل یا ناقص بودن فلج است؛ در آسیب‌های ناقص ممکن است مسیرهای عصبی سالم باقی مانده و امکان برخی بهبودهای حرکتی از طریق درمان وجود داشته باشد.

تتراپلژی یک فوریت پزشکی است و به دلیل ماهیت پیچیده آن، نیاز به بستری فوری، ارزیابی‌های تصویربرداری پیشرفته و برنامه‌ریزی درمانی بلندمدت دارد. در برخی موارد، استفاده از دستگاه‌های تحریک الکتریکی، فیزیوتراپی تخصصی و ابزارهای هوشمند مانند کنترل‌های صوتی می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی این دسته از بیماران کمک کند. این اختلال یکی از بحرانی‌ترین اشکال انواع آسیب‌ های ستون فقرات به شمار می‌رود که به مراقبت تخصصی نیاز دارد.

4. شکستگی مهره‌ها

شکستگی‌های مهره‌ای از دیگر انواع آسیب‌ های ستون فقرات هستند که بسته به محل و شدت آسیب می‌توانند از دردهای ساده تا ناتوانی‌های حرکتی جدی را در پی داشته باشند. برخلاف تصور عمومی، همیشه با شکستگی مهره، نخاع دچار آسیب نمی‌شود، اما خطر بالقوه آسیب ثانویه به نخاع وجود دارد.

علل رایج این نوع آسیب شامل ضربات مستقیم (مانند سقوط یا تصادف)، بیماری‌های تحلیل‌برنده استخوان (پوکی استخوان)، و افزایش سن است. یکی از چالش‌های بزرگ در تشخیص شکستگی مهره‌ها، بروز تدریجی علائم در آسیب‌های غیرتروماتیک است.

علائم اولیه ممکن است شامل درد شدید موضعی، تغییر در ساختار قامت، و گزگز اندام‌ها باشد. اگر مشکوک به شکستگی مهره هستید، مراجعه سریع به پزشک اهمیت حیاتی دارد، چرا که تأخیر در درمان می‌تواند باعث آسیب غیرقابل بازگشت به نخاع شود.

درمان‌های رایج شامل استفاده از بریس ستون فقرات، استراحت، دارودرمانی، و در موارد پیشرفته جراحی تثبیتی است.

5. فتق دیسک بین‌مهره‌ای (هرنیه شدن دیسک)

فتق دیسک یکی از شایع‌ترین انواع آسیب‌ های ستون فقرات است که در آن دیسک بین‌مهره‌ای به دلیل پارگی یا بیرون‌زدگی، از محل اصلی خود جابجا می‌شود. این وضعیت می‌تواند باعث تحت فشار قرار گرفتن اعصاب نخاعی و در نتیجه بروز درد، بی‌حسی، و ضعف عضلانی در اندام‌ها شود.

علت فتق دیسک می‌تواند ترکیبی از عوامل فرسایشی (مانند افزایش سن)، حرکات نامناسب، بلند کردن اجسام سنگین یا آسیب‌های فیزیکی باشد. با گذر زمان، مایع داخل دیسک خشک شده و خاصیت ارتجاعی آن کاهش می‌یابد، که این امر زمینه‌ساز بیرون‌زدگی و پارگی دیسک می‌گردد.

علائم فتق دیسک می‌تواند از یک ناراحتی خفیف تا دردهای تیرکشنده و ضعف اندام تحتانی متغیر باشد. تشخیص دقیق نیازمند انجام MRI و معاینات نورولوژیک تخصصی است.

درمان معمول شامل استراحت، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، فیزیوتراپی هدفمند و در صورت عدم پاسخ به درمان‌های غیرجراحی، گزینه‌های جراحی مانند دیسککتومی مطرح می‌شود. در صورت عدم درمان به موقع، این نوع از انواع آسیب‌ های ستون فقرات می‌تواند به آسیب عصبی دائمی منجر شود.

6. تنگی کانال نخاعی کمری

تنگی کانال نخاعی کمری یکی از رایج‌ترین انواع آسیب‌ های ستون فقرات در میان افراد میانسال و سالمند به شمار می‌آید. در این بیماری، فضای داخلی کانال نخاعی در ناحیه کمری به تدریج تنگ می‌شود و این تنگی موجب فشردگی اعصاب نخاعی و در نتیجه درد، بی‌حسی و ضعف در پاها می‌گردد.

شایع‌ترین علت این نوع آسیب، آرتروز است که با تخریب غضروف و تغییر شکل مهره‌ها باعث باریک شدن کانال نخاعی می‌شود. همچنین بیماری‌های التهابی مزمن نظیر روماتوئید آرتریت نیز می‌توانند منجر به این نوع از آسیب‌های ستون فقرات شوند.

درمان شامل فیزیوتراپی تخصصی، مصرف داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی و در برخی موارد تزریق استروئید اپیدورال برای کاهش التهاب است. این اقدامات به بازگشت عملکرد حرکتی و کاهش علائم در بیماران دچار این نوع آسیب ستون فقرات کمک می‌کند.

7. تومورهای نخاعی

تومورهای نخاعی از نادرترین اما خطرناک‌ترین انواع آسیب‌ های ستون فقرات هستند که ممکن است در داخل نخاع، اطراف آن یا در استخوان‌های ستون فقرات ایجاد شوند. این تومورها می‌توانند خوش‌خیم یا بدخیم باشند و رشد آن‌ها ممکن است بدون علامت یا همراه با دردهای مزمن غیرمرتبط با فعالیت فیزیکی ظاهر شود.

علائم معمولاً شامل درد شدید در هنگام استراحت، اختلالات حسی، ضعف عضلانی و در موارد پیشرفته، بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع است. برخلاف سایر انواع آسیب‌ های ستون فقرات، تومورها می‌توانند حتی در حالت بی‌حرکتی نیز علائم شدیدی ایجاد کنند.

تشخیص توسط MRI و نمونه‌برداری بافتی انجام می‌شود و درمان بسته به نوع و محل تومور می‌تواند شامل جراحی، پرتودرمانی یا دارودرمانی باشد. بررسی و تشخیص زودهنگام این نوع از آسیب ستون فقرات نقش حیاتی در حفظ عملکرد عصبی دارد.

8. نقایص مادرزادی ستون فقرات

نقایص مادرزادی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین انواع آسیب‌ های ستون فقرات هستند که از بدو تولد وجود دارند. اختلالاتی مانند اسکولیوز، اسپینا بیفیدا و کیفوز از جمله رایج‌ترین ناهنجاری‌های مادرزادی هستند که می‌توانند منجر به انحراف یا بدشکلی ستون فقرات شوند.

در اسپینا بیفیدا، نقص در بسته شدن کامل مهره‌ها و طناب نخاعی ممکن است منجر به ایجاد کیسه‌ای از مایع در ناحیه پشتی نوزاد شده و موجب ناتوانی حرکتی و حسی گردد. کیفوز مادرزادی نیز با انحنای غیرطبیعی در قسمت فوقانی پشت همراه است و در صورت پیشرفت، می‌تواند مشکلات تنفسی و گوارشی ایجاد کند.

درمان این دسته از آسیب‌های ستون فقرات معمولاً شامل استفاده از بریس‌های اصلاحی، حرکات درمانی و در موارد شدید، جراحی ترمیمی می‌باشد. تشخیص و درمان زودهنگام در دوران کودکی برای جلوگیری از پیشرفت این انواع آسیب‌ های ستون فقرات حیاتی است.

9. بیماری دیسک دژنراتیو (Degenerative Disc Disease)

بیماری دیسک دژنراتیو یکی از شایع‌ترین انواع آسیب‌ های ستون فقرات در میان افراد بالای ۳۰ سال است که در اثر تحلیل رفتن تدریجی دیسک‌های بین‌مهره‌ای به وجود می‌آید. برخلاف نام آن، این بیماری یک فرآیند طبیعی مرتبط با افزایش سن است، اما در برخی افراد، این تحلیل‌رفتگی می‌تواند باعث درد مزمن، خشکی ستون فقرات و محدودیت حرکتی شود.

در این نوع از آسیب، مایع محافظ درون دیسک‌ها کاهش می‌یابد و لایه خارجی دیسک ممکن است دچار پارگی شود. در نتیجه، مهره‌ها به صورت مستقیم روی یکدیگر فشار وارد می‌کنند که می‌تواند باعث درد موضعی یا تیر کشیدن در اندام‌ها شود.

علائم بیماری ممکن است با نشستن طولانی‌مدت، خم شدن، یا بلند کردن اجسام سنگین تشدید شود. در بسیاری از موارد، درد از کمر به پا یا از گردن به بازوها منتشر می‌شود. این وضعیت یکی از انواع آسیب‌ های ستون فقرات است که می‌تواند با ضعف عضلانی و اختلال در عملکرد روزمره همراه باشد.

تشخیص دقیق معمولاً با MRI انجام می‌شود و بسته به شدت آسیب، گزینه‌های درمانی شامل فیزیوتراپی، دارودرمانی، تزریق، یا در موارد پیشرفته، تعویض دیسک آسیب‌دیده با دیسک مصنوعی است. توجه به این نوع از آسیب ستون فقرات در مراحل اولیه، نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت بیماری دارد.

10. میلیت عرضی (Transverse Myelitis)

میلیت عرضی یکی از نادرترین اما شدیدترین انواع آسیب‌ های ستون فقرات است که در اثر التهاب در ناحیه‌ای از نخاع ایجاد می‌شود. این التهاب می‌تواند به دلایل مختلفی مانند عفونت‌های ویروسی، باکتریایی، قارچی یا اختلالات خودایمنی مانند ام‌اس یا روماتیسم رخ دهد.

علائم میلیت عرضی معمولاً به‌صورت ناگهانی ظاهر می‌شوند و شامل ضعف یا فلج در اندام‌ها (به‌ویژه پاها)، بی‌حسی، سوزش، احساس گرما یا سرما و حتی از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع است. این بیماری از جمله آسیب‌های نخاعی است که در صورت عدم درمان سریع، می‌تواند منجر به ناتوانی دائمی شود.

تشخیص دقیق با کمک تصویربرداری MRI و آزمایش‌های خونی صورت می‌گیرد. در صورت وجود عفونت، درمان ضدعفونی‌کننده انجام می‌شود و در موارد التهابی، داروهای کورتیکواستروئیدی و روش‌هایی مانند پلاسمافرز (تبادل پلاسما) به‌کار می‌روند.

با توجه به شدت و ماهیت ناگهانی این بیماری، میلیت عرضی باید به عنوان یکی از اضطراری‌ترین انواع آسیب‌ های ستون فقرات در نظر گرفته شود. توانبخشی، فیزیوتراپی و مراقبت‌های تخصصی پس از مرحله حاد، نقش کلیدی در بازیابی عملکرد بیمار ایفا می‌کند.

بیشتر بخوانید: علائم بهبودی ضایعه نخاعی

روش‌های درمان انواع آسیب‌ های ستون فقرات

درمان انواع آسیب‌ های ستون فقرات بسته به نوع و شدت آسیب متفاوت است و معمولاً ترکیبی از روش‌های مختلف به کار گرفته می‌شود:

1. استراحت و مراقبت‌های اولیه: در موارد خفیف، استراحت نسبی، جلوگیری از حرکات شدید و مراقبت‌های اولیه می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.

2. فیزیوتراپی: فیزیوتراپی نقش مهمی در تقویت عضلات پشتیبان ستون فقرات و افزایش انعطاف‌پذیری دارد. تمرینات تخصصی به بهبود تعادل، کاهش درد و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر کمک می‌کند.

3. دارودرمانی: استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)، مسکن‌ها و در برخی موارد داروهای شل‌کننده عضلات برای کاهش درد و التهاب تجویز می‌شود.

4. بریس و تجهیزات حمایتی: استفاده از بریس‌های طبی به تثبیت ستون فقرات و کاهش فشار روی مهره‌ها کمک می‌کند و در برخی آسیب‌ها توصیه می‌شود.

5. جراحی: در آسیب‌های شدید مانند شکستگی‌های پیچیده، دررفتگی مهره‌ها یا فشار شدید روی نخاع، جراحی برای تثبیت مهره‌ها یا آزادسازی فشار انجام می‌شود.

6. تشک مواج زخم بستر: بیماران با آسیب ستون فقرات که دچار بی‌حرکتی طولانی‌مدت هستند، در معرض خطر زخم بستر قرار دارند. استفاده از تشک مواج زخم بستر باعث توزیع یکنواخت فشار و تحریک گردش خون می‌شود و از ایجاد زخم‌های فشاری جلوگیری می‌کند، که نقش بسیار مهمی در تسریع روند بهبودی دارد.

خرید تشک مواج ویلچر

1. درمان‌های مکمل: روش‌هایی مانند طب سوزنی، ماساژ درمانی و استفاده از گرما یا سرما درمانی نیز می‌توانند به کاهش درد و بهبود عملکرد کمک کنند.

ترکیب این روش‌ها با توجه به شرایط بیمار و نظر پزشک متخصص، بهترین نتایج را در درمان انواع آسیب‌ های ستون فقرات به دنبال دارد.

در نهایت

در نهایت، شناخت دقیق و درمان به موقع انواع آسیب‌ های ستون فقرات نقش کلیدی در حفظ کیفیت زندگی و جلوگیری از عوارض جدی دارد. استفاده از روش‌های درمانی مناسب و تجهیزات پزشکی پیشرفته، مانند محصولات تخصصی تجهیزات پزشکی انهوما، می‌تواند روند بهبودی را تسریع کرده و از بروز مشکلات ثانویه جلوگیری کند. با بهره‌گیری از دانش روز و حمایت تجهیزات پزشکی انهوما، می‌توانید به بهترین مراقبت‌ها دست پیدا کنید و سلامت ستون فقرات خود را تضمین کنید. بنابراین، در مواجهه با انواع آسیب‌ های ستون فقرات، انتخاب هوشمندانه و استفاده از تجهیزات پزشکی آنهوما می‌تواند تفاوت چشمگیری ایجاد کند.