آسیب به نخاع، تنها یک درد فیزیکی نیست؛ بلکه تجربه‌ای است که می‌تواند زندگی فرد را از ریشه دگرگون کند. با این حال، دنیای پزشکی امروز راه‌های امیدبخشی را پیش روی بیماران قرار داده است. انواع جراحی برای آسیب نخاعی، فرصتی برای بازگشت به تحرک، کاهش درد و بازسازی کیفیت زندگی فراهم می‌آورد. از جراحی‌های نوآورانه کم‌تهاجمی گرفته تا روش‌های بازسازی پیشرفته، هر تکنیک با دقتی علمی و تجربه‌ای بالینی طراحی شده تا دقیقاً مطابق با نوع آسیب، راه درمانی مؤثر ارائه دهد. اگر به‌دنبال دانستن روش‌هایی هستید که می‌توانند مرزهای ناتوانی را جابه‌جا کنند، این مطلب پاسخی است برای شما. در ادامه، با جزئیات جراحی‌های مؤثر و امیدبخش برای آسیب‌های نخاعی آشنا شوید.
انواع جراحی برای آسیب نخاعی
جراحان مغز و اعصاب، با بهره‌گیری از تخصص و تجربه گسترده، قادر به انجام انواع جراحی برای آسیب نخاعی و درمان بیماری‌های پیچیده ستون فقرات متناسب با نیازهای هر بیمار هستند. این جراحی‌ها شامل روش‌های پیشرفته فیوژن مهره‌ها، دکمپرشن (کاهش فشار عصبی)، و جایگزینی یا حذف دیسک‌های آسیب‌دیده می‌شوند، همچنین منجر به جلوگیری عارضه لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع می شوند.
بیشتر بخوانید: لخته شدن خون در بیماران قطع نخاع
جایگزینی دیسک
کاشت دیسک مصنوعی گردنی: انواع جراحی برای آسیب نخاعی است که مناسب بیمارانی بوده که دچار بیماری تحلیل‌برنده دیسک در یک مهره گردنی بوده و تنها نیاز به تعویض یک دیسک دارند. در این جراحی، دیسک آسیب‌دیده به طور کامل حذف شده، ارتفاع دیسک بازسازی می‌شود و فشار عصبی کاهش یافته که منجر به تسکین درد و بهبود حرکت گردن و ستون فقرات می‌شود. این روش تنها برای بیمارانی که حداقل شش ماه تحت درمان محافظه‌کارانه بوده‌اند و فاقد موارد منع مانند پوکی استخوان یا آرتروز هستند، توصیه می‌شود.
جراحی دیسک مصنوعی (آرتروپلاستی ستون فقرات): برای بزرگسالانی است که تنها یک دیسک بین مهره‌های L4 تا S1 دچار آسیب و تحلیل شده است، جراحی دیسک مصنوعی یکی از انواع جراحی برای آسیب نخاعی شناخته شده است. دیسک آسیب‌دیده با پروتزهایی از جنس پلاستیک، فلز یا سرامیک جایگزین می‌شود تا ضمن حفظ ارتفاع مهره، حرکت طبیعی ستون فقرات حفظ شود. این روش موجب کاهش درد و تسریع روند بهبود می‌شود، اما در موارد درگیری چندگانه دیسک یا بیماری‌های استخوانی مناسب نیست.
برداشتن دیسک و مفصل فاست
دیسککتومی قدامی گردنی (ACD): جراحی است که در آن دیسک‌ها یا زائده‌های استخوانی که به نخاع فشار وارد می‌کنند، برداشته می‌شود. این روش برای کاهش فشار روی ریشه‌های عصبی و نخاع به‌خصوص در موارد دیسک‌های بیرون‌زده یا زوائد استخوانی کاربرد دارد.
فاستکتومی داخلی: شامل حذف یکی یا هر دو مفصل فاست در مهره است که مسئول تحمل وزن و کنترل حرکات ستون فقرات هستند. در صورت التهاب و آسیب این مفاصل که باعث درد شدید و کاهش تحرک می‌شود، و در صورتی که درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشند، برداشتن آنها توصیه می‌شود.
فیوژن ستون فقرات
فیوژن گردنی: معمولاً پس از آسیب گردن یا به عنوان بخشی از درمان بیرون‌زدگی دیسک و تنگی نخاعی انجام می‌شود. در این روش، دو یا چند مهره گردنی با استفاده از پیوند استخوان خود بیمار، استخوان اهدایی یا مواد مصنوعی به هم جوش داده می‌شوند تا پایداری و ثبات ایجاد گردد.
فیوژن کمری: نیز مهره‌های ستون فقرات کمری را به صورت دائمی به هم متصل می‌کند تا حرکت بین آنها متوقف شود و به این ترتیب درد ناشی از شکستگی، تحلیل دیسک یا تنگی نخاع کمری کاهش یابد. اغلب این عمل همراه با برداشتن دیسک یا استخوان‌های اضافی که به عصب فشار می‌آورند، انجام می‌شود.
فیوژن سکستنت (Sextant Fusion): به صورت کم‌تهاجمی انجام می‌شود، با استفاده از سیستم CD امکان جوش خوردن مهره‌ها را بدون آسیب به عضلات و بافت‌های اطراف فراهم می‌کند. این روش با برش‌های کوچک و حفظ ساختارهای طبیعی باعث کاهش درد، بستری کوتاه‌تر و بازگشت سریع‌تر بیمار می‌شود.
جراحی‌های دکمپرشن (کاهش فشار)
دیسککتومی یا میکرودیسککتومی
یکی از رایج‌ترین انواع جراحی برای آسیب نخاعی است که طی آن بخش بیرون‌زده یا آسیب‌دیده دیسک بین‌مهره‌ای برداشته می‌شود. این عمل معمولاً تحت بی‌هوشی عمومی و با ایجاد یک برش کوچک در پشت یا گردن انجام می‌شود. جراح با استفاده از ابزارهای تخصصی، دیسک آسیب‌دیده را خارج کرده و فشار از روی ریشه عصبی برداشته می‌شود. میکرودیسککتومی، نوعی جراحی کم‌تهاجمی‌تر از دیسککتومی سنتی است که از میکروسکوپ جراحی برای دید بهتر و کاهش آسیب به بافت‌های اطراف استفاده می‌کند.
میکرودیسککتومی خلفی (یا میکرودکمپرشن)
این روش نیز یکی از انواع جراحی برای آسیب نخاعی محسوب می‌شود و به‌طور خاص برای بیمارانی با درد مزمن در ناحیه کمر یا گردن توصیه می‌شود. در این جراحی که از طریق برشی کوچک در پشت انجام می‌گیرد، جراح با کمک میکروسکوپ یا لوپ بزرگ‌کننده و ابزارهای بسیار دقیق، بافت فشرده‌شده اطراف عصب را آزاد می‌کند. این روش به دلیل دقت بالا و حداقل آسیب به عضلات، زمان بهبودی کوتاه‌تری دارد.
فورامینکتومی
در این روش جراحی، ناحیه‌ای به نام فورامن که محل عبور اعصاب از ستون فقرات است، گشاد می‌شود تا فشار از روی عصب برداشته شود. انواع جراحی برای آسیب نخاعی مانند فورامینکتومی معمولاً زمانی انجام می‌شوند که بیمار دچار بی‌حسی، گزگز یا درد شدید ناشی از فشردگی عصب باشد. عمل از طریق یک برش کوچک انجام شده و اغلب با لامینکتومی همراه است. جراح با استفاده از دریل و ابزارهای دقیق، استخوان یا بافت‌های اضافی را برمی‌دارد.
لامینکتومی
لامینکتومی یکی از گسترده‌ترین انواع جراحی برای آسیب نخاعی است که در آن لامینا (بخش پشتی مهره) برای گشاد کردن کانال نخاعی و کاهش فشار روی نخاع و ریشه‌های عصبی برداشته می‌شود. این جراحی معمولاً تحت بی‌هوشی عمومی انجام می‌شود و برای درمان تنگی کانال نخاعی، تومورها یا دیسک‌های بیرون‌زده کاربرد دارد. بسته به شدت مشکل، ممکن است این عمل همراه با فیوژن (جوش دادن مهره‌ها) نیز انجام شود.
لامینکتومی گردنی خلفی
نوع خاصی از لامینکتومی است که در ناحیه گردن انجام می‌شود و از جمله تخصصی‌ترین انواع جراحی برای آسیب نخاعی به شمار می‌رود. در این عمل که با برش در پشت گردن انجام می‌شود، هدف کاهش فشار روی نخاع در بخش گردنی و بهبود علائمی مانند ضعف عضلات، بی‌حسی و حتی فلج احتمالی است. گاهی اوقات در این روش نیز از ابزار تثبیت‌کننده برای پایداری بیشتر استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید: علائم بهبودی ضایعه نخاعی
لامینوتومی
در این جراحی، تنها بخش کوچکی از لامینا برداشته می‌شود تا فشار از روی عصب برداشته شود. این روش معمولاً برای بیماران مبتلا به درد سیاتیک ناشی از دیسک بیرون‌زده مناسب است. لامینوتومی یکی از کم‌تهاجمی‌ترین انواع جراحی برای آسیب نخاعی است که اغلب با استفاده از ابزارهای تخصصی، نور، دوربین فیبر نوری و از طریق برش‌های بسیار کوچک انجام می‌شود. این امر باعث کاهش خون‌ریزی، درد پس از عمل و کوتاه‌تر شدن دوره نقاهت می‌شود.
جراحی بازسازی ستون فقرات
کورپکتومی قدامی گردنی (Anterior Cervical Corpectomy) یکی از انواع جراحی برای آسیب نخاعی بوده که زمانی انجام می‌شود که فشار شدید بر روی نخاع گردنی به واسطه آسیب یا بیماری‌های تخریب‌کننده ایجاد شده باشد. این فشار می‌تواند باعث محدودیت شدید در حرکت گردن و چرخش سر شود و عملکرد روزمره بیمار را به شدت مختل نماید.
در این روش، جراحان مغز و اعصاب با برداشتن یک یا چند دیسک و مهره آسیب‌دیده که عامل فشار بر نخاع هستند، فضای لازم برای آزادسازی نخاع فراهم می‌کنند. سپس با کاشت قفسک تیتانیومی همراه با استخوان پیوندی، پایداری و استحکام ستون فقرات مجدداً تأمین می‌شود تا عملکرد حرکتی بیمار بهبود یابد و درد کاهش پیدا کند.
آسیب ناقص نخاعی و طبقه‌بندی آن
آسیب ناقص نخاعی به حالتی گفته می‌شود که بیمار هنوز بخشی از عملکرد حرکتی یا حسی را در زیر محل آسیب حفظ کرده است. این وضعیت بسته به شدت و محل آسیب‌دیدگی به چند نوع مختلف تقسیم می‌شود:
سندرم طناب قدامی (Anterior Cord Syndrome): در این حالت مسیرهای حرکتی و حسی در قسمت قدامی نخاع آسیب می‌بینند و بیمار معمولاً توانایی حرکتی خود را از دست می‌دهد، هرچند ممکن است حس جزئی حفظ شود.
سندرم طناب مرکزی (Central Cord Syndrome): معمولاً ناشی از آسیب به بخش مرکزی نخاع است که بیشتر باعث ضعف یا فلج دست‌ها و بازوها می‌شود و اندام‌های تحتانی کمتر درگیر هستند.
سندرم براون-سکوآرد (Brown-Sequard Syndrome): در این نوع آسیب، تخریب فقط به یک سمت نخاع محدود می‌شود و باعث اختلال حرکتی و حسی در سمت مقابل بدن می‌شود، زیرا مسیرهای عصبی پس از ورود به نخاع به سمت مخالف می‌روند.
بیشتر بخوانید: سطوح مختلف آسیب نخاعی
ضرورت انجام انواع جراحی برای آسیب نخاعی و درمان اختلالات ستون فقرات
نخاع یکی از حیاتی‌ترین اجزای سیستم عصبی مرکزی است که نقش کلیدی در انتقال پیام‌های عصبی بین مغز و سایر بخش‌های بدن دارد. آسیب یا اختلال در عملکرد آن می‌تواند پیامدهای جدی از جمله دردهای شدید، محدودیت در حرکت، بی‌حسی اندام‌ها یا حتی فلج کامل ایجاد کند. در چنین شرایطی، پزشکان ممکن است انجام انواع جراحی برای آسیب نخاعی را به‌عنوان راهکاری مؤثر برای جلوگیری از وخامت وضعیت بیمار و بهبود کیفیت زندگی او توصیه کنند.
از جمله مواردی که ممکن است نیازمند این نوع جراحی‌ها باشند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آسیب های نخاعی
صدمات ناشی از تصادف، سقوط یا ضربه شدید به ستون فقرات که ممکن است منجر به شکستگی، دررفتگی یا آسیب مستقیم به نخاع شوند. در این موارد، بسته به شدت آسیب، انواع جراحی برای آسیب نخاعی مانند تثبیت مهره‌ها یا کاهش فشار نخاعی به کار می‌رود.
دیسک‌های بیرون‌زده
یکی از شایع‌ترین علل فشار بر ریشه‌های عصبی یا خود نخاع، فتق دیسک بین‌مهره‌ای است. این مشکل می‌تواند منجر به درد شدید، بی‌حسی یا ضعف عضلانی در اندام‌ها شود. هنگامی که درمان‌های دارویی و فیزیوتراپی مؤثر واقع نشوند، انواع جراحی برای آسیب نخاعی مانند دیسککتومی می‌تواند برای برداشتن دیسک آسیب‌دیده و کاهش فشار عصبی انجام شود.
تنگی کانال نخاعی
این وضعیت اغلب در اثر افزایش سن یا تغییرات تحلیل‌برنده به وجود می‌آید و منجر به باریک شدن کانالی می‌شود که نخاع از آن عبور می‌کند. در موارد پیشرفته، تنها راه رفع فشار از روی نخاع، استفاده از انواع جراحی برای آسیب نخاعی مانند لامینکتومی یا فورامینکتومی است که با گشاد کردن کانال، فضای بیشتری برای بافت عصبی فراهم می‌کند.
تومورها
رشد تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم در ناحیه ستون فقرات می‌تواند به نخاع و اعصاب اطراف آن فشار وارد کند. بسته به محل و نوع تومور، ممکن است برداشتن کامل یا جزئی توده از طریق یکی از انواع جراحی برای آسیب نخاعی انجام شود تا از آسیب عصبی و عوارض بعدی جلوگیری شود.
بیماری‌های تحلیل‌برنده
بیماری‌هایی مانند آرتروز پیشرفته، اسپوندیلولیستز یا دیسک‌های تحلیل‌رفته، می‌توانند موجب ناپایداری در ستون فقرات شوند. در این شرایط، انواع جراحی برای آسیب نخاعی مثل فیوژن (جوش دادن مهره‌ها) به پایداری و تثبیت مهره‌ها کمک کرده و درد و التهاب را کاهش می‌دهد.
عفونت‌ها
عفونت‌هایی مانند آبسه اپیدورال یا استئومیلیت می‌توانند نخاع را تحت فشار قرار دهند و در صورت عدم درمان، به آسیب دائمی منجر شوند. در چنین مواردی، علاوه بر آنتی‌بیوتیک‌درمانی، از انواع جراحی برای آسیب نخاعی برای تخلیه عفونت، پاک‌سازی بافت آلوده و حفظ عملکرد عصبی استفاده می‌شود.
در نهایت، انتخاب مناسب‌ترین روش از میان انواع جراحی برای آسیب نخاعی نیازمند بررسی دقیق شرایط بیمار، شدت آسیب، و وضعیت سلامت عمومی اوست. هدف نهایی تمامی این جراحی‌ها، کاهش درد، بازیابی عملکرد عصبی و بهبود توان حرکتی فرد است.
قیمت و خرید محصولات زخم بستر
در نهایت، اگرچه انواع جراحی برای آسیب نخاعی می‌توانند به بهبود قابل توجه در عملکرد عصبی و کاهش درد منجر شوند، اما نباید از اهمیت مراقبت‌های پس از جراحی غافل شد. یکی از چالش‌های مهم در دوران نقاهت این بیماران، کاهش تحرک و احتمال بروز زخم بستر است. به‌ویژه در روزها و هفته‌های ابتدایی پس از عمل که حرکت بیمار محدود است، استفاده از محصولات زخم بستر امری حیاتی به شمار می‌آید.
برای تهیه این محصولات تخصصی مانند تشک‌های مواج، بالش‌های ضد زخم بستر و سایر تجهیزات مراقبتی، می‌توانید به فروشگاه تجهیزات پزشکی آنهوما مراجعه کنید. آنهوما با تنوع بسیار بالا، قیمت‌های مناسب و امکان مشاوره تخصصی، گزینه‌ای مطمئن برای تهیه لوازم مورد نیاز بیماران در دوران نقاهت پس از انواع جراحی برای آسیب نخاعی است.
