عمل شبکیه چشم به دلیل اختلالات مختلف در این قسمت حساس و حیاتی چشم رخ میدهد. مشکلات حاد شبکیه چشم ممکن است به دلایل مختلف رخ بدهند. از این میان ضربه به سر یا چشم، افزایش سن، دیابت و مشکلات چشمی از جمله نزدیکبینی، عفونتهای چشمی از شایعترین عوامل میباشند.
این عوامل ممکن است باعث ایجاد اختلال جدی یا پارگی در ماکولا (macular hole) (مهمترین قسمت شبکیه) یا جابجایی شبکیه شوند. ترمیم پارگی در این قسمت علاوه بر عمل جراحی دقیق به مراقبتهای مناسب بعد از عمل جراحی میباشد.
به عبارت دیگر، یکی از موارد مهم در موفقیت عمل شبکیه چشم مراقبتهای پس از عمل جراحی میباشد. شخص باید به حالت خوابیده به شکم بخوابد یا روی صندلی نشسته و سر را پایین روی میز نگه دارد. در اینحالت فشار وارد شده به چشم به حداقل کاهش مییابد و از بروز خطرات بعدی از جمله آب مروارید و آب سیاه جلوگیری میشود.
طی عمل ترمیم شبکیه یا ویترکتومی (Vitrectomy) برای ترمیم سوراخ ماکولا یا چسباندن شبکیه به محل اصلی خودش (در صورت جابجایی شبکیه)، مایع زجاجیه از درون چشم خارج شده و با حبابهای گاز یا روغنها از جمله روغن سیلیکون جایگزین میشود. این مواد با اعمال فشار بر روی شبکیه باعث میشوند شبکیه مجدد در سر جای خود قرار بگیرد. با گذشت زمان پس از جایگذاری صحیح شبکیه، گازها و حبابها به مرور جذب بدن شده و با مایع طبیعی زجاجیه جایگزین میشوند (برای خروج روغن سیلیکون- در صورت استفاده- به عمل جراحی مجدد نیاز میباشد.
بنابراین در طی این مدت این مواد مصنوعی تزریق شده به چشم باید امکان اعمال فشار مناسب روی شبکیه را داشته باشند که برای حصول این امر، به بیماران توصیه میشود که پس از عمل جراحی ویترکتومی روی شکم (حالت پرون) بخوابند و حتی حین راه رفتن، غذا خوردن و نشستن باید سر خود را پایین نگه بدارند. در غیر اینصورت شبکیه در جای خود نمیچسبد و یا سوراخ ماکولا بسته نمیشود.
پایین نگه داشتن سر پس از عمل جراحی ویترکتومی علاوه بر تسریع در روند بهبودی و موفقیتآمیز بودن عمل جراحی، به کاهش درد نیز کمک میکند. در موقع نشستن شخص باید دستها را روی میز قرار داده و سر را روی دست تکیه دهد. نکته مهم این است که در موقع خوابیدن به شکم یا پایین گرفتن سر باید از تماس چشم با سطوح و بالش خودداری شود تا از فشار آوردن به چشم و ایجاد مشکلات بعدی جلوگیری کرد. برای خوابیدن در این وضعیت میتوان از بالش های مخصوص تعبیه شده برای خوابیدن در حالت پرون (Prone headrest) استفاده کرد. این مدت بسته به نوع عمل و میزان جابجایی شبکیه از چند روز تا چند هفته طول بکشد.