چگونه ورم دست بعد از دیالیز را در خانه کنترل کنیم؟

ورم دست بعد از دیالیز، یکی از تجربه‌های ناخوشایند اما بسیار شایع در میان بیماران دیالیزی است که معمولا نادیده گرفته می‌شود یا کمتر به آن پرداخته می‌شود. آیا تاکنون از خود پرسیده‌اید چرا پس از هر جلسه دیالیز، دست‌هایتان متورم می‌شوند؟ این ورم صرفا یک مسئله ظاهری نیست؛ بلکه ممکن است نشان‌دهنده تغییرات پیچیده و مهمی در بدن باشد که نیازمند توجه و مراقبت ویژه است.

شناخت دقیق علل ورم دست بعد از دیالیز، روش‌های کاهش آن و نکات مهم پیشگیری می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی شما کمک کند. اگر می‌خواهید به عمق این مسئله پی ببرید و راهکارهای عملی برای کنترل این مشکل بیابید، ادامه این مقاله را از دست ندهید. با ما همراه باشید تا همه رازها و نکات ضروری درباره ورم دست بعد از دیالیز را برایتان روشن کنیم.

بیشتر بخوانید: ورم دست پس از جراحی سرطان سینه

ورم دست بعد از دیالیز

دیالیز فرایندی حیاتی برای بیماران مبتلا به نارسایی کلیه است که به حذف مواد زائد و آب اضافی از خون کمک می‌کند. اما گاهی پس از دیالیز، بیماران متوجه ورم دست می‌شوند که می‌تواند ناخوشایند و گاهی نگران‌کننده باشد. این ورم نتیجه تجمع مایعات در بافت‌های دست است و دلایل متعددی دارد که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.

دلایل اصلی ورم دست بعد از دیالیز

• تخلیه ناکامل مایعات: اگر مقدار مایع اضافی در جلسات دیالیز به طور کامل خارج نشود، این مایعات در بافت‌های نرم دست جمع شده و باعث تورم می‌شوند.

• مشکلات در مسیر دسترسی دیالیز: بسیاری از بیماران برای انجام دیالیز از فیستول شریانی-وریدی استفاده می‌کنند. هرگونه اختلال در جریان خون این مسیر می‌تواند موجب تجمع خون و مایع و در نتیجه ورم شود.

• عفونت یا التهاب محل فیستول: محل اتصال فیستول ممکن است دچار التهاب یا عفونت شود که باعث تورم، درد و قرمزی در دست می‌گردد و ورم را تشدید می‌کند.

• نارسایی قلبی یا کلیوی: اگر قلب یا کلیه‌ها نتوانند مایعات اضافی را به خوبی دفع کنند، فشار خون و حجم مایعات افزایش می‌یابد و باعث تجمع مایع در دست‌ها می‌شود.

• انسداد لنفاوی: سیستم لنفاوی وظیفه دفع مایعات اضافی از بافت‌ها را دارد. آسیب یا انسداد در این مسیر می‌تواند منجر به ورم شود.

• واکنش‌های دارویی یا آلرژیک: برخی داروهای مصرفی ممکن است موجب احتباس مایعات یا التهاب شوند که به تورم دست کمک می‌کنند.

• ترومبوز یا لخته خون: تشکیل لخته در رگ‌های دست یا فیستول جریان خون را مسدود کرده و ورم ایجاد می‌کند که نیاز به درمان فوری دارد.

• تغییرات فشار داخل عروقی و نفوذپذیری مویرگی: دیالیز ممکن است باعث تغییر در فشار و نفوذپذیری دیواره عروق شود که باعث خروج مایع به بافت‌های اطراف می‌شود.

• کم‌تحرکی دست: بی‌حرکتی طولانی دست باعث کاهش گردش خون و لنف و در نتیجه ورم می‌شود.

• وجود کاتتر: کاتترهای دیالیز می‌توانند باعث تنگی یا انسداد در سیاهرگ‌های مرکزی یا سیاهرگ‌های دست شوند که منجر به ورم می‌شود.

• تنگی عروق: تنگی عروق به علت کاتتر یا سایر عوامل می‌تواند جریان خون را مختل کرده و باعث تورم شود.

• نشت خون زیر پوست: اگر سوزن به درستی در محل خود قرار نگیرد، ممکن است خون زیر پوست نشت کند و باعث ورم و کبودی شود.

• آسیب به رگ: سوزن زدن یا سایر عوامل ممکن است به رگ‌ها آسیب بزند که منجر به تورم، کبودی و درد می‌شود.

موثرترین روش خانگی برای کاهش ورم دست بعد از دیالیز

ورم دست بعد از دیالیز یکی از مشکلات شایع بیماران است که می‌تواند باعث ناراحتی و محدودیت در حرکت شود. در کنار درمان‌های پزشکی، روش‌های خانگی موثری وجود دارد که به کاهش این ورم کمک می‌کند:

• دستگاه کامپرشن تراپی همراه با ماساژ ملایم:
  این دستگاه با اعمال فشار کنترل‌شده و یکنواخت روی دست، گردش خون و سیستم لنفاوی را تحریک می‌کند. این کار به تخلیه مایعات اضافی از بافت‌ها کمک کرده و ورم دست بعد از دیالیز را کاهش می‌دهد. ماساژ ملایم همزمان با کامپرشن، اثرات درمانی را افزایش می‌دهد و احساس راحتی بیشتری به دست می‌دهد.

قیمت و خرید دستگاه ضد آمبولی 

• بالا نگه داشتن دست:
  قرار دادن دست ورم‌ کرده بالاتر از سطح قلب به وسیله استفاده از بالشت یا زیرانداز، باعث کاهش فشار و تجمع مایعات می‌شود. این روش ساده اما بسیار موثر است و باید چند بار در روز انجام شود.

• تمرینات سبک دست:
  انجام حرکات نرم و کششی دست مثل مشت و باز کردن انگشتان، چرخش مچ و حرکات کششی، گردش خون را بهبود می‌بخشد و از سفتی و خشکی دست جلوگیری می‌کند. این تمرینات را می‌توان چند بار در روز انجام داد.

• کنترل مصرف مایعات:
  رعایت دقیق میزان مایعات مصرفی بر اساس توصیه پزشک بسیار مهم است. مصرف بیش از حد مایعات می‌تواند منجر به تشدید ورم دست بعد از دیالیز شود، بنابراین باید مراقب میزان آب و نوشیدنی‌ها بود.

• کمپرس سرد:
  گذاشتن کمپرس یخ یا کیسه سرما روی ناحیه ورم‌کرده به مدت 15تا 20 دقیقه، چند بار در روز، به کاهش التهاب و ورم کمک می‌کند. این کار همچنین درد را نیز کاهش می‌دهد.

• پوشیدن بانداژ فشاری:
  استفاده از بانداژ یا جوراب فشاری که به طور مناسب روی دست بسته شود، می‌تواند به تخلیه بهتر مایعات و کاهش ورم کمک کند. این روش باید با مشورت پزشک انجام شود تا فشار مناسب اعمال شود.

• مراقبت از پوست و محل فیستول:
  حفظ بهداشت و تمیزی محل فیستول و پوست دست بسیار مهم است. جلوگیری از عفونت‌ها و التهاب‌ها که می‌توانند ورم را تشدید کنند، یکی از اصول اساسی مراقبت است.

• استراحت کافی و اجتناب از فعالیت‌های سنگین:
  دست ورم‌کرده باید استراحت داده شود و از فعالیت‌های سنگین که باعث فشار بر دست می‌شوند خودداری شود تا ورم کاهش یابد.

حال بیمار بعد از دیالیز

پس از انجام دیالیز، حال بیماران ممکن است به شکل‌های مختلفی تجربه شود که بسته به وضعیت جسمانی، شدت بیماری و نحوه انجام دیالیز متفاوت است. در بسیاری از موارد، بیمار احساس سبک‌تر شدن و بهبود در علائم ناشی از تجمع مواد زائد و مایعات اضافی دارد. اما در برخی شرایط، مشکلاتی مانند ورم دست بعد از دیالیز ممکن است ظاهر شود که نیازمند توجه ویژه است.

حالات رایج پس از دیالیز

• احساس خستگی و ضعف: بیشتر بیماران بعد از دیالیز کمی خسته و کم‌انرژی هستند که این حالت معمول و موقتی است.

• کاهش تورم عمومی: حذف مایعات اضافی باعث کاهش تورم در اندام‌ها می‌شود، اما گاهی این روند کامل نیست و منجر به ورم دست می‌شود.

• درد یا احساس سنگینی در دست: در صورت وجود ورم دست بعد از دیالیز، بیمار ممکن است درد، سفتی یا احساس سنگینی را تجربه کند که می‌تواند حرکت دست را محدود کند.

• علائم پوستی: ممکن است قرمزی، التهاب یا حتی کبودی در محل فیستول یا محل کاتتر دیده شود که می‌تواند با ورم همراه باشد.

• احساس سرگیجه یا ضعف: در برخی موارد به دلیل تغییرات فشار خون در طی دیالیز، بیمار دچار سرگیجه می‌شود.

حالت تهوع بعد از دیالیز

حالت تهوع یکی از علائم رایج است که برخی بیماران بعد از انجام دیالیز تجربه می‌کنند. این احساس ناخوشایند ممکن است ناشی از تغییرات سریع و پیچیده‌ای باشد که در بدن طی فرآیند دیالیز رخ می‌دهد. شناخت دلایل مختلف حالت تهوع و ارتباط آن با مشکلاتی مانند ورم دست بعد از دیالیز، به بهبود مدیریت وضعیت بیمار کمک می‌کند.

• کاهش ناگهانی فشار خون: حذف مایعات اضافی در طی دیالیز ممکن است باعث افت فشار خون شود که یکی از علل شایع حالت تهوع است.

• تغییرات الکترولیتی: تغییر سریع در سطح الکترولیت‌ها مثل سدیم، پتاسیم و کلسیم می‌تواند باعث بروز تهوع شود.

• سموم باقی‌مانده: اگر دیالیز به خوبی انجام نشود و سموم بدن به طور کامل دفع نشوند، بیمار ممکن است احساس تهوع داشته باشد.

• واکنش به داروها: برخی داروهایی که بیماران دیالیزی مصرف می‌کنند، ممکن است عوارضی مانند تهوع ایجاد کنند.

• تغییر سریع قند خون: بیماران دیابتی ممکن است در طول دیالیز دچار نوسانات قند خون شوند که حالت تهوع را به دنبال دارد.

• استرس و اضطراب: فرآیند دیالیز و نگرانی‌های مرتبط با آن می‌تواند باعث استرس شود که تهوع را تشدید می‌کند.

• احتباس مایعات و ورم دست بعد از دیالیز: تجمع مایعات اضافی که باعث ورم دست بعد از دیالیز می‌شود، می‌تواند فشار اضافی بر اندام‌ها و دستگاه گوارش وارد کرده و حالت تهوع ایجاد کند.

• عفونت‌ها و التهاب‌ها: عفونت محل فیستول یا کاتتر، یا مشکلات کلیوی مزمن، می‌توانند باعث بروز حالت تهوع شوند.

• کم‌خونی: کاهش تعداد گلبول‌های قرمز و کمبود اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها ممکن است باعث ضعف و تهوع شود.

• اختلالات گوارشی همراه: مشکلاتی مانند سوء هاضمه، رفلاکس معده و عفونت‌های دستگاه گوارش ممکن است در بیماران دیالیزی شایع‌تر باشد و باعث تهوع گردد.

سخن پایانی 

ورم دست بعد از دیالیز می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار دهد، اما خوشبختانه با پیشرفت‌های فناوری، روش‌های موثری برای کنترل و کاهش آن وجود دارد. یکی از بهترین راهکارها استفاده از دستگاه IPC یا همان کامپرشن تراپی است که می‌تواند هم در محیط خانه، هم کلینیک و هم بیمارستان به کار گرفته شود. این دستگاه با ارائه مدهای مختلف فشار درمانی، به بهبود گردش خون و تخلیه مایعات اضافی کمک می‌کند و ورم دست بعد از دیالیز را به شکل چشمگیری کاهش می‌دهد. شرکت تجهیزات پزشکی آنهوما با ارائه این دستگاه با بهترین قیمت و مشاوره رایگان، همراه مطمئن شما در مسیر مراقبت از سلامت دست‌هایتان است.