کاهش ورم پا در بارداری یکی از مشکلات شایع است که میتواند به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی مانند افزایش حجم خون و فشار بر روی عروق ایجاد شود. ورم پا در بارداری معمولاً ناشی از تجمع مایع در بافتهای پا بوده و ممکن است به راحتی با روشهای غیرجراحی و تغییرات سبک زندگی مدیریت شود. در این مقاله به بررسی علل، علائم و استراتژیهای مؤثر برای کاهش ورم پا در بارداری پرداخته شده و در نهایت به بررسی نکات کاربردی برای بهبود کیفیت زندگی مادران باردار پرداختهایم.
ورم پا در بارداری چیست؟
بدن در دوران بارداری، دچار تغییرات تدریجی می شود. در حدود سه ماهه دوم به بعد، تورم ممکن است در برخی از خانومهای باردار رخ دهد. این یک اتفاق طبیعی است که در حالی اتفاق می افتد که بدن مادر نیازهای تغذیه ای کودک را تامین می کند. همانطور که این اتفاق می افتد، جریان خون کاهش می یابد و مایع در بافتها تجمع مییابد.
طی تحقیقات جامع و تخصصی صورت گرفته، رحم حاملگی بر ورید اجوف تحتانی(Inferior Vena Cava ) فشار وارد میکند که جریان خون را به قلب کاهش میدهد. تورم معمولاً در اواخر سه ماهه دوم و سوم ایجاد می شود زیرا رحم با پیشرفت در بارداری بزرگتر می شود. بهرهگیری از روشهایی که تاثیر بسیار زیادی در کاهش ورم پا در بارداری دارند، میتوانند منجر به تسکین و پیشگیری از افزایش این عارضه در دوران بارداری شود.
درصورت بروز و قرار گرفتن در چنین موقعیتی استفاده از دستگاه کامپرشن تراپی برای خانومهای باردار و افرادی که در بازه زمانی نسبتا طولانی تحرکی نداشتهاند، تاثیر بسیار بالایی دارد.
علت ورم پا در بارداری
با پیشرفت بارداری، ممکن است مایع در بافتها، معمولاً در پاها، مچ پا و ساق پا تجمع یابند و باعث تورم و پفکردن آنها شوند. تجمع مقداری مایعات در دوران بارداری به خصوص در سه ماهه سوم طبیعی است، این حالت ادم نامیده می شود. ممکن است گاهی اوقات انگشتان نیز تورم خفیفی داشته باشند. اگر تورم در دست ها بیشتر از خفیف باشد یا در صورت ورم وجود داشته باشد، خانوم باردار باید به پزشک مراجعه نماید.
در دوران بارداری تجمع مایعات افزایش مییابد، زیرا غدد فوق کلیوی هورمون های بیشتری را تولید می کنند که باعث حفظ مایعات در بدن می شود (آلدوسترون و کورتیزول). همچنین رحم در حال بزرگ شدن بوده که جریان خون را از پاها به قلب مختل می کند. در نتیجه، مایع در وریدهای پا برگشته و به بافت های اطراف نفوذ می کند.تمامی موارد گفته شده می توانند از علل ورم پا در بارداری باشند.
ورم پا در بارداری چه زمانی خطرناک است ؟
به ندرت، تورم در دوران بارداری ناشی از یک اختلال است درصورتی که ورم پا در بارداری منشا گرفته از یک اختلال باشد، درصورت عدم توجه به آن میتواند سلامت مادر و جنین را به خطر بندازد. این موارد خطرناک و جدی به شرح زیر است.
ترومبوز سیاهرگی عمقی
در ترومبوز ورید عمقی، لختههای خون در سیاهرگهایی که در عمق بخشی از بدن، اغلب در پاها قرار دارند، تشکیل میشوند. بارداری خطر ابتلا به این اختلال را از راههای مختلفی افزایش میدهد. در دوران بارداری، بدن پروتئینهای بیشتری تولید میکند که در لخته شدن خون (عوامل انعقادی) تاثیر بسیاری دارد.
درصورتیکه زنان باردار تحرک کمتری داشته باشند، احتمال بازگشت خون در وریدهای پا و لخته شدن بیشتر است. لختهها ممکن است در جریان خون اختلال ایجاد کنند. اگر لخته خون از بین برود، میتواند از طریق جریان خون به ریهها برود و جریان خون را در آنجا مسدود کند. این انسداد (به نام آمبولی ریه) تهدید کننده زندگی است.
پره اکلامپسی
پره اکلامپسی، اختلالی که فقط در دوران بارداری رخ می دهد، فشار خون و سطح پروتئین در ادرار افزایش می یابد. مایعات ممکن است جمع شوند و باعث تورم در صورت، دست ها یا پاها و افزایش وزن اضافی شوند. برخی از زنان مبتلا به پره اکلامپسی از تورم در برخی از اندامهای خود برخوردار هستند. در صورت تشدید بودن، پره اکلامپسی می تواند به اندام هایی مانند مغز، کلیه ها، ریه ها یا کبد آسیب برساند و باعث ایجاد مشکلاتی در نوزاد شود.
برای درمان ورم پا در بارداری چه کنیم؟
در حالی که ممکن است از دوران جادویی یعنی بارداری لذت ببرید و مشتاقانه منتظر آمدن فرشته کوچک و شیرین خود باشید، برخی از عوارض جانبی در دوران بارداری وجود دارند که ممکن است روند حاملگی را برای مادران سخت کنند و مادر نتواند از این دوران طلایی لذت ببرد، در نتیجه اطلاع از عوارض و روشهای مقابله با آن میتواند تاثیر بسیار زیادی در تسکین و جلوگیری از شدت این عوارض داشته باشد.
روش های از بین بردن ورم پا در بارداری
در طول دوران حاملگی بدن شما به سرعت در حال تغییر است، که ممکن است کمی ناراحت کننده باشد. یکی از ناراحتی هایی که بسیاری از افراد در دوران بارداری تجربه می کنند، تورم پاها است تورم شدید پاها ممکن است در بسیاری از مواقع بسیار دردناک باشد بهطوری که توانایی حکت را از مادر سلب کند. موراد زیر روشهایی هستند که به شما در کاهش ورم پا در بارداری کمک بسیاری میکنند:
1. برای کاهش تورم مصرف سدیم را کاهش دهید
یکی از راه های خانگی کاهش تورم در دوران بارداری، محدود کردن مصرف سدیم (نمک) است. نمک باعث می شود بدن شما آب اضافی را نگه دارد و در نهایت منجر به ایجاد ورم شدید در برخی از نواحی بدن خواهد شد. سعی کنید از غذاهای کنسرو شده یا فرآوری شده پرهیز کنید، زیرا این مواد غذایی سرشار از سدیم هستند. همچنین سعی کنید نمک اضافی روی غذایتان نریزید.
استفاده از گیاهان کوهی مانند رزماری، آویشن و پونه کوهی یک راه آسان برای اضافه کردن طعم به غذاهای خود بدون استفاده از نمک است.
2. مصرف پتاسیم را در دوران بارداری افزایش دهید
عدم دریافت پتاسیم کافی نیز می تواند تورم را تشدید کند. از آن جایی که پتاسیم به بدن شما کمک میکند تا میزان مایعاتی موجود در بدن شما به صورت متعادل حفظ شود، وجود این ماده معدنی به میزان لازم در بدن خانومهای بارداری حائز اهمیت است. اگرچه قرصهای دوران بارداری شما باید مقدار پتاسیم ضروری و مناسب را به بدن شما برسانند، اما خوردن منابع خوب پتاسیم در خانه نیز مهم است.
برخی از غذاهایی که به طور طبیعی سرشار از پتاسیم هستند عبارتند از:
- سیب زمینی با پوست
- سیب زمینی شیرین، همچنین با پوست
- موز
- اسفناج
- لوبیا
- برخی از آب میوه ها
- انار
- نارنگی
- هویج
- ماست
- چغندر
- ماهی
- عدس
3. مصرف کافئین را کاهش دهید
در حالی که کافئین گاه به گاه در دوران بارداری مضر نیست، اما نوشیدن بیش از حد کافئین برای نوزاد توصیه نمیشود، بلکه در افزایش میزان تورم نیز نقش اساسی ایفا میکند. ماده کافئین یک ادرار آور است که باعث ادرار بیشتر شما می شود و بدن شما فکر می کند که باید مایعات را نگه دارد در نتیجه باعث جمع شدن مایعات در بدن و ورم می شود .یک قهوه بدون کافئین با شیر یا یک چای گیاهی مانند نعناع را امتحان کنید تا انرژی کمی به شما بدهد، این نوشیدنیها جایگزینی مناسب به جای کافئین هستند.
4. برای کاهش ورم آب بیشتری بنوشید
هر چقدر هم که نوشیدن آب بیشتر برای مقابله با تورم عجیب به نظر می رسد، در واقع یک روش مقابله با ورم در دوران بارداری است. اگر بدن شما فکر کند که کم آب شدهاید، مایعات بیشتری را برای جبران آن نگه میدارد. بنابراین سعی کنید هر روز حداقل 10 لیوان آب بنوشید تا کلیه هایتان مواد بد را دفع کنند و بدنتان را بهصورت اصولی هیدراته کند.
اگر نوشیدن این مقدار آب برای شما زیاد است، یک فنجان مناسب تهیه کنید که تعداد مناسب از آن را با پر کردن از آب مصرف کنید، یا یک بطری آب غول پیکر که فقط باید چند بار در روز آن را دوباره پر کنید میتوانند بهترین گزینه در راستای استفاده از میزان مصرف مایعات مناسب در طول روز باشند. علاوبرآن میتوانید آب خود را با لیمو، نعناع یا انواع توت ها طعم دار کنید تا لذت بیشتری ببرید.
5. پاهای خود را بالا بیاورید و استراحت کنید
حتی اگر میلیونها کار دارید که میخواهید قبل از تولد نوزاد انجام دهید، سعی کنید بنشینید و پاهای خود را در صورت امکان بالا بگذارید. در حالی که نشستن مداوم برای گردش خون شما عالی نیست، ایستادن مداوم نیز برای بدن باردار شما سخت است. نشستن با پاهایتان برای مدتی بالا – به خصوص در پایان روز – می تواند به تخلیه مایعی که در طول روز در پاهای شما جمع شده است کمک کند و سبب کاهش ورم در دوران بارداری شود.
6. در دوران بارداری لباس گشاد و راحت بپوشید
پوشیدن لباس های تنگ، به خصوص در اطراف مچ دست، کمر و مچ پا، میتواند ورم را بدتر کند. اساساً از گردش خون در اندامهای فوقانی تا حد ممکن جلوگیری میکند.
سعی کنید لباسهای گشاد و راحت بپوشید – یا حداقل از کشهای تنگ اجتناب کنید. لباسهای ماکسی بارداری در تابستان و ژاکتهای کشباف روان یا ژاکتهای گشاد در زمستان میتوانند زیبا و راحت باشند.
7. برای کاهش ورم پا خنک بمانید
به خصوص اگر در ماههای گرم تابستان باردار هستید، ماندن در خانه در طول گرمای روز و اجتناب از انجام حرکات ورزشی شدید میتواند به خنک ماندن و کاهش تورم کمک کند. همچنین میتوانید لباسهای خنک بپوشید، کیسه سرد روی پاهای خود بگذارید یا یک پنکه در نزدیکی خود نگه دارید.
8. از جوراب های فشرده تا کمر استفاده کنید
اگر به طور مداوم ورم پاها را تجربه می کنید یا مجبور هستید بیشتر اوقات روی پاهای خود بایستید، می توانید از جورابهای فشرده تا کمر استفاده کنید. این جورابها به آرامی پاها و ساقهای شما را میفشارند تا به گردش مایع کمک کنند. سعی کنید از جوراب های فشاری تا زانو پرهیز کنید، زیرا ممکن است در وسط پای شما خیلی سفت باشند و در نهایت ورم را در قسمت تحتانی پاهای شما افزایش دهند.
9. پیاده روی کنید
حتی یک پیاده روی 5 یا 10 دقیقه ای چند بار در روز میتواند به بهبود گردش خون کمک کرده و در نهایت تاثیر بسیار زیادی در کاهش تورم پاها در دوران بارداری داشته باشد، همچنین میتواند یک استراحت خوب در روز برای شما باشد، و این یک راه عالی برای انجام ورزش های ایمن بارداری در نظر گرفته میشود.
10. کفش راحت بپوشید
اواخر بارداری زمان خوبی برای استراحت دادن به پاها است. پوشیدن کفشهای راحت برای کاهش تورم پا و همچنین جلوگیری از مشکلات لگن و کمر که میتواند با جابجایی مرکز ثقل و افزایش وزن شما ایجاد شود، کلیدی است.
علاوه بر تورم، رباطهای بدن شما (از جمله پاها) در دوران بارداری کشیده میشوند، بنابراین ممکن است اندازه پاها تغییر کند. پاهای برخی از افراد به اندازه قبل از بارداری خود باز میگردد، اما بسیاری از افراد متوجه میشوند که پاهای آنها برای همیشه نیماندازه یا بیشتر بزرگتر است.
11. شنا کنید
هیچ مطالعهای وجود ندارد که ثابت کند فشار آب تورم در دوران بارداری را کاهش میدهد، اما بسیاری از افراد وقتی زمانی را در استخر میگذرانند، از ورم تسکین مییابند. سعی کنید بایستید یا در استخری شنا کنید که عمق آب تقریباً تا گردن شما باشد. حداقل احساس سبکی و خنکی خواهید داشت، به علاوه کمی ورزش کنید. همچنین ممکن است متوجه شوید که پاهای شما کمتر ورم کرده است.
12. ماساژ بگیرید
ممکن است همسر شما به دنبال راههایی برای درگیر شدن در روند بارداری باشد و این فرصت عالی است. ماساژ به گردش مایعاتی که تمایل به تجمع در پاهای شما دارند کمک میکند که به نوبه خود باعث کاهش تورم میشود.
بنابراین بطری آب خود را بردارید، پاهای خود را بالا بگذارید. افزودن مقداری اسانس نعناع فلفلی یا اسطوخودوس می تواند تورم را به میزان بسیار زیدی کاهش دهد.
13. به پهلوی چپ بخوابید
خوابیدن به پهلوی چپ در صورت امکان میتواند جریان خون را بهبود بخشد و تورم پا را کاهش دهد. خوابیدن به پهلوی چپ فشار رحم را از ورید اجوف تحتانی که رگ خونی بزرگی است که خون را به قلب شما باز میگرداند، کاهش میدهد.
همچنین شما میتوانید برای خواب راحت تر در این حالت میتوانید از بالشت های بارداری استفاده کنید.
برای اطلاعات بیشتر: https://www.anhuma.com/shop/
14. از دستگاه های کامپرشن تراپی استفاده کنید
دستگاه کامپرشن تراپی آنهوما میتواند با اعمال فشار خارجی به پاها سبب تسریع گردش خون ولنف شود و در نتیجه سبب کاهش تورم در زمان بارداری شود
این دستگاه دو جوراب دارد که به دور پا ها بسته می شوند. این جوراب ها توسط یک دستگاه به صورت اتوماتیک و با ریتم خاصی باد میشوند و با فشار بر عضلات و رگ های خون باعث کاهش تجمع مایع در بافت ها و بالا رفتن سرعت انتقال خون از پا ها به سمت قلب شوند.
چه غذاهایی باعث ورم پا در باداری می شوند ؟
در دوران بارداری، برخی از غذاها میتوانند به افزایش ورم پاها و احتباس مایعات در بدن منجر شوند. این غذاها معمولاً شامل موارد زیر هستند:
- نمک و مواد غذایی حاوی نمک زیاد: مصرف زیاد نمک میتواند باعث احتباس مایعات در بدن و در نتیجه ورم پاها شود. غذاهای فرآوری شده، فست فودها، کنسروها و غذاهای بستهبندیشده معمولاً حاوی نمک زیادی هستند.
- چاشنیها وسسها: برخی چاشنیها و سسهای آماده نیز میتوانند حاوی مقادیر زیادی نمک باشند.
- قند و شیرینیها: غذاهایی که حاوی قندهای ساده و مصنوعی هستند، مانند شیرینیها، شکلات و نوشیدنیهای قندی، میتوانند به احتباس مایعات کمک کنند و در نتیجه ورم را تشدید کنند.
- غذاهای نشاستهای فرآوریشده: نان سفید، برنج سفید و پاستاهای فرآوریشده میتوانند باعث افزایش قند خون و احتباس مایعات شوند.
- غذاهای چرب و سرخشده: غذاهایی که حاوی چربیهای اشباع شده و ترانس هستند، مانند غذاهای سرخشده و فست فودها، میتوانند به افزایش احتباس مایعات و ورم کمک کنند.
- قهوه و نوشیدنیهای انرژیزا: مصرف زیاد کافئین میتواند باعث کمآبی بدن و در نتیجه افزایش احتباس مایعات شود.
- الکل: نوشیدنیهای الکلی میتوانند باعث کمآبی بدن و در نتیجه احتباس مایعات شوند که میتواند ورم پاها را تشدید کند.
- مواد افزودنی و رنگهای مصنوعی: غذاهای فرآوریشده که حاوی مواد افزودنی، رنگهای مصنوعی و طعمدهندههای شیمیایی هستند، میتوانند به افزایش احتباس مایعات کمک کنند.
ورم پا در بارداری از چه ماهی شروع می شود ؟
ورم پا در بارداری (ادم) به طور معمول از حدود هفتههای 24 تا 28 بارداری، یعنی اوایل تا اواسط سهماهه سوم، آغاز میشود. در این دوران عواملی همانند تغییرات هورمونی و افزایش حجم مایعات بدن میتواند منجر به تجمع مایعات در بافتهای بدن، از جمله پاها، شود. در سه ماهه اول و اوایل سهماهه دوم، ورم پا به ندرت مشاهده میشود و در صورت بروز، ممکن است ناشی از عوامل دیگری مانند مشکلات گردش خون یا احتباس مایعات غیرطبیعی باشد.
اگر ورم پا به طور ناگهانی، شدید یا همراه با علائم دیگری مانند درد، سردرد، یا اختلالات بینایی باشد، ممکن است نشانهای از شرایطی جدیتر مانند پرهاکلامپسی باشد و باید به پزشک مراجعه کرد.
ورم یک پا در بارداری نشانه چیست ؟
ورم یک پا در بارداری میتواند به دلایل مختلفی باشد و در برخی موارد ممکن است نیاز به توجه ویژه داشته باشد. در زیر به برخی از علل احتمالی ورم یک پا اشاره شده است:
- ورم معمولی و خفیف: گاهی اوقات، ورم یکی از پاها میتواند ناشی از فشار و تغییرات هورمونی در بارداری باشد و ممکن است عارضه خاصی نباشد. این ورم معمولاً ملایم است و با تغییر وضعیت بدن یا استراحت کاهش مییابد.
- فشار بر روی عروق: رشد رحم ممکن است فشار بیشتری به عروق خونی ایجاد کند و منجر به ورم در یکی از پاها شود.
- ترومبوز ورید عمقی (DVT): یکی از نگرانیهای جدیتر، ترومبوز ورید عمقی است که به تجمع لخته خون در وریدهای عمقی پا اشاره دارد. علائم آن میتواند شامل ورم ناگهانی و شدید، درد، قرمزی و احساس گرمی در پا باشد. این وضعیت نیاز به درمان فوری دارد.
- عفونت: عفونتهای پوستی یا بافتی میتوانند باعث ورم یک پا شوند. علائم همراه ممکن است شامل قرمزی، گرمی، و درد باشد.
- مشکلات کلیوی یا قلبی: مشکلات در عملکرد کلیهها یا قلب میتواند منجر به احتباس مایعات و ورم غیرمتقارن در پاها شود.
اگر ورم یکی از پاها شدید، ناگهانی، همراه با درد، قرمزی، یا علائم غیرمعمول دیگری باشد، حتماً باید با پزشک خود مشورت کنید تا علت دقیق مشخص شده و درمان مناسب انجام شود.
سخن پایانی
برای حفظ راحتی و سلامتی در دوران بارداری، مهم است که به کاهش ورم پا توجه ویژهای داشته باشید. با رعایت نکات سادهای مانند افزایش فعالیت بدنی، استفاده از جورابهای فشاری، و حفظ وضعیت مناسب بدن، میتوانید به کاهش ورم پا کمک کنید و از این دوران شیرین با آرامش بیشتری لذت ببرید. به یاد داشته باشید که هر تغییری در وضعیت جسمانی خود را با پزشک خود در میان بگذارید تا بهترین مراقبتها را دریافت کنید و بارداری سالم و خوشایندی داشته باشید.
آنهوما با ارائه بالشت بارداری و دستگاه کامپرشن تراپی برگرفته از بهترین کیفیت و نازلترین قیمت در کنار شما بوده تا بتواند لذت دوران بارداری بدون ورم و خوابی موثر با محصولات خود برای شما دو چندان کند.