دی وی تی چیست؟ توضیحات جامع درباره بیماری دی وی تی

بیماری دی وی تی یا ترومبوز ورید عمقی (DVT) زمانی رخ می‌دهد که یک لخته خون در رگ‌های عمقی بدن، معمولاً در پاها، ایجاد می‌شود. دی وی تی می‌تواند منجر به درد و تورم پا شود و در برخی موارد حتی بدون علامت باشد. این بیماری، به‌ویژه در شرایطی که فرد مدت طولانی بی‌حرکت می‌ماند، مانند مسافرت‌های طولانی یا بستری شدن پس از جراحی، شایع‌تر است.

عواملی مانند سن بالا، چاقی، بارداری، استعمال سیگار و برخی اختلالات ژنتیکی نیز خطر ابتلا به دی وی تی را افزایش می‌دهند. در صورت درمان‌نشدن، دی وی تی ممکن است به عوارض جدی‌ای مانند آمبولی ریوی منجر شود، وضعیتی که به دلیل انسداد رگ‌های ریوی می‌تواند خطر مرگ را به دنبال داشته باشد.

لخته خون در رگ پا ممکن است باعث درد، گرما و حساسیت در ناحیه تحت تأثیر شود.ترومبوز ورید عمقی (DVT) می‌تواند در صورت وجود شرایط پزشکی خاصی که بر نحوه لخته شدن خون تأثیر می‌گذارد، ایجاد شود. همچنین ممکن است لخته خون در پاها زمانی ایجاد شود که فرد به مدت طولانی حرکت نکند؛ مثلاً در هنگام سفرهای طولانی یا در حالت استراحت مطلق پس از جراحی، بیماری یا حادثه.

 بیماری دی وی تی می‌تواند خطرناک باشد زیرا لخته‌های خون در رگ‌ها ممکن است شل شده و از جای خود جدا شوند. این لخته‌ها می‌توانند از طریق جریان خون حرکت کرده و در ریه‌ها گیر کنند و مانع جریان خون شوند (آمبولی ریوی). وقتی دی وی تی و آمبولی ریوی همزمان رخ می‌دهند، به آن ترومبوآمبولی وریدی (VTE) گفته می‌شود.

علائم  بیماری دی وی تی

علائم ترومبوز ورید عمقی (DVT) می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تورم پا
• درد، گرفتگی یا ناراحتی پا که اغلب از عضله ساق شروع می‌شود
• تغییر رنگ پوست پا — مانند قرمز یا بنفش، بسته به رنگ پوست شما
• احساس گرما در پا در ناحیه تحت تأثیر
• دی وی تی ممکن است بدون هیچ علائم قابل توجهی رخ دهد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر علائم دی وی تی را تجربه می‌کنید، با پزشک خود تماس بگیرید.

در صورتی که علائم آمبولی ریوی (PE) را داشتید—که یک عارضه خطرناک دی وی تی است—باید فوراً به اورژانس مراجعه کنید.

علائم هشداردهنده و نشانه‌های آمبولی ریوی شامل موارد زیر است:

• تنگی نفس ناگهانی
• درد یا ناراحتی در قفسه سینه که هنگام تنفس عمیق یا سرفه بدتر می‌شود
• احساس سبکی سر یا سرگیجه
• غش کردن
• ضربان سریع قلب
• تنفس سریع
• سرفه همراه با خون

عوامل خطر بیماری دی وی تی

عوامل زیادی می‌توانند خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی (DVT) را افزایش دهند. هرچه عوامل خطر بیشتری داشته باشید، احتمال ابتلا به دی وی تی بالاتر می‌رود. این عوامل شامل موارد زیر هستند:

• سن: بالای 60 سال بودن خطر دی وی تی را افزایش می‌دهد، اما این عارضه در هر سنی ممکن است رخ دهد.
• عدم تحرک: زمانی که پاها برای مدت طولانی حرکت نمی‌کنند، ماهیچه‌های ساق نیز منقبض نمی‌شوند. انقباض ماهیچه‌ها به جریان خون کمک می‌کند. نشستن طولانی‌مدت مانند رانندگی یا پرواز، و همچنین استراحت طولانی‌مدت به علت بستری یا شرایط پزشکی مثل فلج، خطر دی وی تی را افزایش می‌دهند.
• آسیب یا جراحی: آسیب به رگ‌ها یا جراحی می‌تواند خطر لخته خون را افزایش دهد.
• بارداری: بارداری فشار روی رگ‌های لگن و پاها را افزایش می‌دهد و خطر لخته شدن خون می‌تواند تا شش هفته پس از زایمان ادامه داشته باشد. افرادی با اختلالات لخته شدن ارثی، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
• قرص‌های ضدبارداری یا هورمون درمانی جایگزین: هر دو می‌توانند توانایی خون در لخته شدن را افزایش دهند.
• اضافه‌وزن یا چاقی: اضافه‌وزن فشار در رگ‌های لگن و پاها را بالا می‌برد.
• سیگار کشیدن: سیگار کشیدن بر جریان و لخته شدن خون اثر گذاشته و خطر دی وی تی را افزایش می‌دهد.
• سرطان: برخی سرطان‌ها موادی در خون افزایش می‌دهند که باعث لخته شدن می‌شود و برخی روش‌های درمانی نیز خطر لخته شدن خون را بالا می‌برند.
• نارسایی قلبی: نارسایی قلبی خطر بیماری دی وی تی و آمبولی ریوی را افزایش می‌دهد. به دلیل کارکرد ضعیف قلب و ریه، حتی علائم آمبولی ریوی کوچک‌تر هم در این افراد بیشتر احساس می‌شود.
• بیماری التهابی روده: بیماری‌هایی مثل کرون و کولیت اولسراتیو خطر این بیماری را بالا می‌برند.
• سابقه شخصی یا خانوادگی دی وی تی یا آمبولی ریوی: اگر خودتان یا یکی از اعضای خانواده این شرایط را داشته‌اید، احتمال ابتلا به  بیماری دی وی تی در شما بیشتر است.
• ژنتیک: برخی افراد به دلیل تغییرات DNA خونشان راحت‌تر لخته می‌شود، مثل اختلال عامل V لیدن. داشتن اختلال ارثی به تنهایی ممکن است لخته خونی ایجاد نکند، اما همراه با دیگر عوامل خطر ممکن است رخ دهد.

گاهی اوقات لخته خونی در رگ بدون وجود عامل خطر قابل شناسایی ایجاد می‌شود که به آن ترومبوآمبولی وریدی بدون تحریک (VTE) می‌گویند.

بیشتر بخوانید:ریسک ابتلا به دی وی تی

دستگاه پمپ دی وی تی آنهوما

عوارض  بیماری دی وی تی

عوارض بیماری دی وی تی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آمبولی ریوی (PE): این عارضه بالقوه کشنده با ترومبوز ورید عمیقیDVT مرتبط است و زمانی رخ می‌دهد که لخته خون در پا یا دیگر نواحی بدن از جای خود جدا شده و در یک رگ در ریه گیر کند. در صورت داشتن علائم آمبولی ریوی، مانند تنگی نفس ناگهانی، درد قفسه سینه هنگام تنفس یا سرفه، تنفس و ضربان سریع، احساس سبکی سر، غش و سرفه همراه با خون، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
• سندروم پسافلبیتیک: آسیب به رگ‌ها توسط لخته خون باعث کاهش جریان خون در ناحیه آسیب‌دیده می‌شود. علائم شامل درد پا، تورم، تغییر رنگ پوست و زخم‌های پوستی است.
• عوارض درمان: داروهای رقیق‌کننده خون معمولاً برای درمان بیماری دی وی تی استفاده می‌شوند. خونریزی عارضه‌ای نگران‌کننده از این داروهاست و انجام آزمایش‌های منظم خون هنگام مصرف داروهای رقیق‌کننده ضروری است.

پیشگیری از بیماری دی وی تی

تغییرات سبک زندگی ممکن است به جلوگیری از این بیماری کمک کند. استراتژی‌های زیر را امتحان کنید:

• حرکت دادن پاها: اگر جراحی داشته‌اید یا استراحت مطلق بوده‌اید، سعی کنید به محض امکان حرکت کنید. هنگام نشستن پاها را روی هم نیندازید، زیرا این کار می‌تواند جریان خون را مسدود کند.
• هنگام سفر، به پاهایتان کشش دهید: در هواپیما بلند شوید و قدم بزنید. در سفر با ماشین، هر ساعت توقف کرده و کمی راه بروید. اگر نمی‌توانید راه بروید، تمرینات پا انجام دهید؛ پاشنه‌ها را بالا و پایین کنید و انگشتان را روی زمین نگه دارید، سپس انگشتان را بالا و پاشنه‌ها را روی زمین نگه دارید.
• سیگار نکشید: سیگار کشیدن خطر بیماری دی وی تی را افزایش می‌دهد.
• کنترل وزن: چاقی یک عامل خطر برای دی وی تی است. ورزش منظم خطر لخته خون را کاهش می‌دهد. هدف کلی این است که حداقل 30 دقیقه فعالیت فیزیکی متوسط در روز داشته باشید.

بیشتر بخوانید: پیشگیری از دی وی تی

نتیجه‌گیری

 بیماری دی وی تی یکی از مشکلات پزشکی جدی است که توجه ویژه‌ای را می‌طلبد. با شناخت عوامل خطر و علائم بیماری دی وی تی، می‌توان از بروز آن جلوگیری کرده و با اقدام به موقع درمان، عوارض ناشی از این بیماری را کاهش داد. رعایت سبک زندگی سالم، شامل فعالیت فیزیکی منظم، پرهیز از سیگار، و کنترل وزن، می‌تواند خطر ابتلا به دی وی تی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. علاوه بر این، افرادی که به دلایل مختلف باید استراحت طولانی‌مدت داشته باشند، با انجام حرکات ساده پا و پرهیز از نشستن طولانی، می‌توانند در پیشگیری از این بیماری مؤثر باشند.

منبع: Deep vein thrombosis (DVT) – Symptoms & causes