دی وی تی چیست
بیماری دی وی تی یا ترومبوز ورید عمقی (DVT) زمانی رخ میدهد که یک لخته خون در رگهای عمقی بدن، معمولاً در پاها، ایجاد میشود. دی وی تی میتواند منجر به درد و تورم پا شود و در برخی موارد حتی بدون علامت باشد. این بیماری، بهویژه در شرایطی که فرد مدت طولانی بیحرکت میماند، مانند مسافرتهای طولانی یا بستری شدن پس از جراحی، شایعتر است.
عواملی مانند سن بالا، چاقی، بارداری، استعمال سیگار و برخی اختلالات ژنتیکی نیز خطر ابتلا به بیماری دی وی تی را افزایش میدهند. در صورت درماننشدن، دی وی تی ممکن است به عوارض جدیای مانند آمبولی ریوی منجر شود، وضعیتی که به دلیل انسداد رگهای ریوی میتواند خطر مرگ را به دنبال داشته باشد. دی وی تی راه های درمانی زیادی دارد، برای آشنایی با درمان دی وی تی در منزل میتوانید مقاله درمان DVT در منزل را نیز مطالعه کنید.
لخته خون در رگ پا ممکن است باعث درد، گرما و حساسیت در ناحیه تحت تأثیر شود.ترومبوز ورید عمقی (DVT) میتواند در صورت وجود شرایط پزشکی خاصی که بر نحوه لخته شدن خون تأثیر میگذارد، ایجاد شود. همچنین ممکن است لخته خون در پاها زمانی ایجاد شود که فرد به مدت طولانی حرکت نکند؛ مثلاً در هنگام سفرهای طولانی یا در حالت استراحت مطلق پس از جراحی، بیماری یا حادثه.
بیماری دی وی تی میتواند خطرناک باشد زیرا لختههای خون در رگها ممکن است شل شده و از جای خود جدا شوند. این لختهها میتوانند از طریق جریان خون حرکت کرده و در ریهها گیر کنند و مانع جریان خون شوند (آمبولی ریوی). وقتی دی وی تی و آمبولی ریوی همزمان رخ میدهند، به آن ترومبوآمبولی وریدی (VTE) گفته میشود.
علائم بیماری دی وی تی
حال که متوجه شدید دی وی تی چیست,قطعا به دنبال آن هستید که با علائم بیماری دی وی تی آشنا شوید.علائم ترومبوز ورید عمقی (DVT) میتواند شامل موارد زیر باشد:
- تورم پا
- درد، گرفتگی یا ناراحتی پا که اغلب از عضله ساق شروع میشود
- تغییر رنگ پوست پا — مانند قرمز یا بنفش، بسته به رنگ پوست شما
- احساس گرما در پا در ناحیه تحت تأثیر
- دی وی تی ممکن است بدون هیچ علائم قابل توجهی رخ دهد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم بیماری دی وی تی را تجربه میکنید، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
در صورتی که علائم آمبولی ریوی (PE) را داشتید—که یک عارضه خطرناک دی وی تی است—باید فوراً به اورژانس مراجعه کنید.
علائم هشداردهنده و نشانههای آمبولی ریوی شامل موارد زیر است:
- تنگی نفس ناگهانی
- درد یا ناراحتی در قفسه سینه که هنگام تنفس عمیق یا سرفه بدتر میشود
- احساس سبکی سر یا سرگیجه
- غش کردن
- ضربان سریع قلب
- تنفس سریع
- سرفه همراه با خون
دی وی تی چیست؟عوامل خطر بیماری دی وی تی
عوامل زیادی میتوانند خطر ابتلا به بیماری دی وی تی را افزایش دهند. هرچه عوامل خطر بیشتری داشته باشید، احتمال ابتلا به دی وی تی بالاتر میرود. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
- سن: بالای 60 سال بودن خطر دی وی تی را افزایش میدهد، اما این عارضه در هر سنی ممکن است رخ دهد.
- عدم تحرک: زمانی که پاها برای مدت طولانی حرکت نمیکنند، ماهیچههای ساق نیز منقبض نمیشوند. انقباض ماهیچهها به جریان خون کمک میکند. نشستن طولانیمدت مانند رانندگی یا پرواز، و همچنین استراحت طولانیمدت به علت بستری یا شرایط پزشکی مثل فلج، خطر دی وی تی را افزایش میدهند.
- آسیب یا جراحی: آسیب به رگها یا جراحی میتواند خطر لخته خون را افزایش دهد.
- بارداری: بارداری فشار روی رگهای لگن و پاها را افزایش میدهد و خطر لخته شدن خون میتواند تا شش هفته پس از زایمان ادامه داشته باشد. افرادی با اختلالات لخته شدن ارثی، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
- قرصهای ضدبارداری یا هورمون درمانی جایگزین: هر دو میتوانند توانایی خون در لخته شدن را افزایش دهند.
- اضافهوزن یا چاقی: اضافهوزن فشار در رگهای لگن و پاها را بالا میبرد.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن بر جریان و لخته شدن خون اثر گذاشته و خطر دی وی تی را افزایش میدهد.
- سرطان: برخی سرطانها موادی در خون افزایش میدهند که باعث لخته شدن میشود و برخی روشهای درمانی نیز خطر لخته شدن خون را بالا میبرند.
- نارسایی قلبی: نارسایی قلبی خطر بیماری دی وی تی و آمبولی ریوی را افزایش میدهد. به دلیل کارکرد ضعیف قلب و ریه، حتی علائم آمبولی ریوی کوچکتر هم در این افراد بیشتر احساس میشود.
- بیماری التهابی روده: بیماریهایی مثل کرون و کولیت اولسراتیو خطر این بیماری را بالا میبرند.
- سابقه شخصی یا خانوادگی دی وی تی یا آمبولی ریوی: اگر خودتان یا یکی از اعضای خانواده این شرایط را داشتهاید، احتمال ابتلا به بیماری دی وی تی در شما بیشتر است.
- ژنتیک: برخی افراد به دلیل تغییرات DNA خونشان راحتتر لخته میشود، مثل اختلال عامل V لیدن. داشتن اختلال ارثی به تنهایی ممکن است لخته خونی ایجاد نکند، اما همراه با دیگر عوامل خطر ممکن است رخ دهد.
گاهی اوقات لخته خونی در رگ بدون وجود عامل خطر قابل شناسایی ایجاد میشود که به آن ترومبوآمبولی وریدی بدون تحریک (VTE) میگویند.
بیشتر بخوانید:ریسک ابتلا به دی وی تی
دستگاه پمپ دی وی تی آنهوما
عوارض بیماری دی وی تی
بیماری دی وی تی یا ترومبوز ورید عمقی، به معنای تشکیل لخته خون در سیاهرگهای عمقی، معمولاً در پاهاست. این بیماری اگر بهموقع تشخیص داده نشود یا درمان کافی دریافت نکند، میتواند به عوارض جدی و گاه کشنده منجر شود.
اما دی وی تی چیست؟ این بیماری زمانی رخ میدهد که به دلایلی مانند بیتحرکی طولانی، جراحی، اختلالات انعقادی یا برخی بیماریها، لختهای در رگهای عمقی پا شکل میگیرد. لخته ممکن است در همان ناحیه باقی بماند یا به سمت ریه حرکت کند، که در این صورت میتواند منجر به یکی از خطرناکترین عوارض این بیماری شود.
آمبولی ریوی (Pulmonary Embolism)
یکی از شدیدترین و فوریترین عوارض دی وی تی، آمبولی ریوی است. این وضعیت زمانی ایجاد میشود که لخته خون جدا شده از ورید پا وارد جریان خون شده و در رگهای ریه گیر کند. این انسداد میتواند مانع از اکسیژنرسانی مناسب به بدن شود و زندگی فرد را تهدید کند.
علائمی مانند تنگی نفس ناگهانی، درد قفسه سینه، تپش قلب سریع، سرگیجه یا غش، و در موارد شدید، سرفه همراه با خون میتواند نشاندهنده بروز آمبولی ریوی باشد. در چنین شرایطی باید فوراً با اورژانس تماس گرفته شود.
سندروم پسافلبیتیک (Post-thrombotic Syndrome)
لخته خون در ورید میتواند به دیوارههای رگ آسیب وارد کند و این آسیبها بهمرور زمان جریان طبیعی خون را مختل کرده و منجر به سندروم پسافلبیتیک شود. این سندروم بهویژه در افرادی دیده میشود که دی وی تی گستردهتری را تجربه کردهاند.
علائم آن شامل درد مزمن در پا، احساس سنگینی، تورم مداوم، تغییر رنگ پوست، و در موارد شدید، ایجاد زخمهای پوستی در اطراف قوزک پا است. این وضعیت کیفیت زندگی فرد را کاهش میدهد و ممکن است نیاز به درمانهای حمایتی بلندمدت مانند پوشیدن جوراب واریس یا درمان فیزیکی داشته باشد.
عوارض مربوط به درمان دی وی تی
برای پیشگیری از رشد لخته و جلوگیری از آمبولی، داروهای ضدانعقاد خون یا “رقیقکنندههای خون” مانند وارفارین یا داروهای جدیدتر تجویز میشود. این داروها اگرچه نقش مهمی در درمان دارند، اما بدون خطر نیستند. یکی از عوارض مهم آنها، خونریزی است.
این خونریزی ممکن است بهصورت کبودیهای غیرطبیعی، خونریزی لثه یا بینی، یا حتی خونریزی داخلی ظاهر شود. به همین دلیل، بیمارانی که این داروها را مصرف میکنند، باید بهطور منظم تحت نظر پزشک بوده و آزمایش خون برای کنترل میزان انعقاد انجام دهند.
اهمیت آگاهی و پیگیری در بیماری دی وی تی
درک این موضوع که دی وی تی چیست و آگاهی از عوارض آن، نقش اساسی در پیشگیری از پیامدهای جدی دارد. بسیاری از بیماران ممکن است در ابتدا علائم کمی را تجربه کنند یا درد پا را به دلایل دیگر نسبت دهند، اما تشخیص زودهنگام و شروع سریع درمان میتواند از عوارض خطرناکی مانند آمبولی ریوی یا آسیب دائمی به پا جلوگیری کند.
پیشگیری از بیماری دی وی تی
تغییرات سبک زندگی ممکن است به جلوگیری از بیماری دی وی تی کمک کند. استراتژیهای زیر را امتحان کنید:
- حرکت دادن پاها: اگر جراحی داشتهاید یا استراحت مطلق بودهاید، سعی کنید به محض امکان حرکت کنید. هنگام نشستن پاها را روی هم نیندازید، زیرا این کار میتواند جریان خون را مسدود کند.
- هنگام سفر، به پاهایتان کشش دهید: در هواپیما بلند شوید و قدم بزنید. در سفر با ماشین، هر ساعت توقف کرده و کمی راه بروید. اگر نمیتوانید راه بروید، تمرینات پا انجام دهید؛ پاشنهها را بالا و پایین کنید و انگشتان را روی زمین نگه دارید، سپس انگشتان را بالا و پاشنهها را روی زمین نگه دارید.
- سیگار نکشید: سیگار کشیدن خطر بیماری دی وی تی را افزایش میدهد.
- کنترل وزن: چاقی یک عامل خطر برای دی وی تی است. ورزش منظم خطر لخته خون را کاهش میدهد. هدف کلی این است که حداقل 30 دقیقه فعالیت فیزیکی متوسط در روز داشته باشید.
بیشتر بخوانید: پیشگیری از دی وی تی
نتیجهگیری
بیماری دی وی تی یکی از مشکلات پزشکی جدی است که توجه ویژهای را میطلبد. با شناخت عوامل خطر و علائم بیماری دی وی تی، میتوان از بروز آن جلوگیری کرده و با اقدام به موقع درمان، عوارض ناشی از این بیماری را کاهش داد. رعایت سبک زندگی سالم، شامل فعالیت فیزیکی منظم، پرهیز از سیگار، و کنترل وزن، میتواند خطر ابتلا به دی وی تی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. علاوه بر این، افرادی که به دلایل مختلف باید استراحت طولانیمدت داشته باشند، با انجام حرکات ساده پا و پرهیز از نشستن طولانی، میتوانند در پیشگیری از این بیماری مؤثر باشند.
منبع: Deep vein thrombosis (DVT) – Symptoms & causes
